داکتر(پزشک) در کف دست هايتان
دستگاه های پزشكی قابل حمل جديد نوع درمان انسان ها را متحول كرده است.
در سريال علمی- تخيلی و بسيار مشهور " پيشتازان فضا " احتياجی نبود كه
منتظر بازگشت جواب آزمايش خون از آزمايشگاه باشيم، دكتر مك كوی دستگاهی را
روی بدن بيمار حركت می داد و به كاپيتان كرك اعلام می كرد، " جيم، قضيه جدی
است." تماشاگران همه می دانستند با استفاده از دستگاهی كه دكتر مك كوی با
خود حمل می كرد -- دستگاهی به نام ترای كوردر -- او می توانست بيماران را
از فرق سر تا نوك پا معاينه كند و بلافاصله تشخيصش را اعلام كند.
داستين دانكن، سرپرست گروه پرستاری پرواز برنامه " مراقبت های پزشكی هوايی
" در مركز پزشكی سنت مری در گراند جانكشن، كلورادو، شبيه ترين چيزی است كه
به دكتر مك كوی در زندگی واقعی وجود دارد. با وجود اين كه وی دستگاه ترای
كوردر ندارد، ولی ابعاد دستگاه های پزشكی كه وی از آنها استفاده می كند
بسيار كوچكتر از دستگاه هايی است كه در بيمارستان ها يافت می شوند. وی مدير
برنامه " آمبولانس هوايی " متعلق به يك بيمارستان است كه در سال تقريبا
1.000 پرواز با هواپيما و هليكوپتر انجام می دهد. دانكن می گويد، " بيش از
50 درصد از بيمارانی را كه حمل می كنيم آسيب جدی ديده اند." و اضافه می
كند، " داشتن دستگاه های پزشكی قابل انتقال برای عمليات ما حياتی است."
با اين كه " اين مرز نهايی نيست " (يا به گفته كاپيتان كرك: جايی كه بشر
هنوز پا نگذاشته است)، ولی دانكن می گويد كه شغلش نوعی " پيشتازی در پزشكی
است ". منطقه غرب كلورادو و شرق يوتا يكی از مناطق پرطرفدار برای ورزش
كارانی است كه با كوه و برف سر و كار دارند -- اسكی در آسپن و ويل،
كوهنوردی در گراند مسا و بنای ملی كلورادو و مسابقات ماشين رانی و
موتورسيكلت رانی در زمين های ناهموار در صحرای موبی. دانكن می گويد، "
بيشتر كار ما واكنش در برابر حوادث گوناگون است. ماشين های سواری، موتورهای
ای. تی. وی (ATV) و
اسنوموبيل – هر حادثه ای ممكن است پيش آيد كه نيازمند رساندن مراقبت های
فوری پزشكی به حادثه ديدگان است."
در زمانی بسيار كمتر از رسيدن يك آمبولانس به محل حادثه، دانكن و تيم اش،
در چشم هم زدنی، سوار هليكوپتر می شوند، و خود را به محل حادثه می رسانند.
آنها حتی به نقاط پرت و دور افتاده، جايی كه هيچ تيم پزشكی قادر نيست به
آنجا برسد، پرواز می كنند -- مثلا لبه يك كوه يا پرتگاه و يا وسط صحرا.
دستگاهی كه دانكن بيشتر از بقيه دستگاه ها از آن استفاده می كند، دستگاه
مونيتور/ دی فيبريلاتور قابل انتقال است. وی می گويد، " با اين دستگاه می
توانيم سرعت ضربان قلب، ريتم قلب، فشار خون، ميزان آميزش اكسيژن در خون يا
اشباع اكسيژن در خون را مونيتور كنيم. همچنين می توانيم ميزان دی اكسيد
كربن در بازدم بيمار را، اگر لوله تنفسی وصل كرده باشيم، اندازه گيری
كنيم."
مونيتور/ دی فيبريلاتورها از رايج ترين دستگاه های پزشكی قابل انتقال
هستند. اين دستگاه ها آنقدر كوچك شده اند كه می توان آنها را نصب شده بر
روی ديوارهای تقريبا همه مكان های عمومی نيز مشاهده كرد. اين دستگاه، با
وارد كردن شوك الكتريكی به سينه فردی كه ريتم ضربان قلب آهسته يا نامنظم
دارد، ضربان قلب را منظم می كند. دانكن می گويد، " از فعاليت الكتريكی به
طور غير مستقيم توسط لايه های نرمی كه فعاليت قلب را ضبط و منتقل می كنند،
استفاده می شود. می توانيم سرعت را تا درجه ای تنظيم كنيم كه موثر باشد."
علاوه بر اين، برنامه ريزی برخی از اين دستگاه ها توسط خود دستگاه انجام می
شود، بنابراين تنها كاری كه فرد می بايست انجام دهد اين است كه دستگاه را
از روی ديوار بردارد، آن را به بيمار وصل كرده و روشن نمايد -- بقيه كارها
را خود دستگاه انجام می دهد.
ولی اين فقط بخش كوچكی از تمام داستان است. تيم دانكن مجموعه كاملی از
دستگاه های قابل انتقال مخصوص اتاق اورژانس در هليكوپتر و هواپيمايشان
دارند -- از جمله پمپ های مخصوص سرم های درون وريدی برای پمپ كردن همزمان
سه نوع سرم مختلف، دستگاه های اولترا ساند برای بيمارهای آسيب ديده حامله و
دستگاه i-Stat. دانكن می
گويد، " i-Stat
يك آزمايشگاه كوچك قابل نقل است كه با آن می توانيم خون يك مريض را آزمايش
كنيم، كه به ما نشان می دهد آيا فرد بيمار خونريزی داخلی دارد يا خير، و
آيا لازم است كه به بدن بيمار خون تزريق كرد. اين دستگاه همچنين الكتروليت
بيمار، از قبيل سطح پتاسيم و كلرور سديم، را نيز چك می كند. با در نظر
گرفتن اين كه حوادث صدمات گوناگونی به بيماران وارد می كنند، اندازه گيری
اين مقدارها بسيار مهم است."
آوردن فن آوری به كنار تخت بيماران
فن آوری پزشكی قابل انتقال در اصل حاصل تحولی می باشد كه كلا در فن آوری به
وجود آمده است. اجزاء الكترونيكی هر روز كوچكتر می شوند و بر دستگاه هايی
كه هر روز از آنها استفاده می كنيم تاثير می گذارند: تلفن های همراه،
كامپيوترها، دستگاه های پخش موسيقی قابل انتقال -- همه چيز در حال كوچك تر
و متراكم تر شدن است. داده های بيشتری روی تراشه های كوچكتر الكترونيكی
ذخيره می شود، و انرژی كمتری برای استفاده از اين دستگاه های پيچيده مورد
نياز است.
ولی دستگاه های پزشكی قابل انتقال فقط در محل های حوادث يا موقع نقل و
انتقال بيماران اورژانس مورد استفاده قرار نمی گيرند. مراكز مراقبت ها و
خدمات پزشكی برای آسان تر كردن دوره بستری بيماران در بيمارستان ها نيز از
اين دستگاه ها استفاده می كنند.
برداشتن دستگاه های حجيم از اتاق های بيمارستان ها نه تنها فضای بيشتری در
اتاق ها به وجود می آورد و اتمسفر بهتری در اتاق ها ايجاد می كند، بلكه به
پزشك ها امكان اين را می دهد تا فن آوری را به كنار تخت بيمار آورند، نه
اين كه بيمار را به مكان هايی ببرند كه اين فن آوری ها در آنجا وجود دارند.
ده سال پيش، امكان جابجايی يك دستگاه اولترا ساند 136 كيلويی وجود نداشت.
امروز، اين دستگاه، يك دستگاه قابل حمل 5/2 كيلوگرمی است، كه می توان به
آسانی آن را به اتاق بيمار برد.
دكتر ايلای گايسلر، استاد دانشگاه و دستيار مدير تحقيقات موسسه فن آوری
ايلينوی در شيكاگو، می گويد اين تحول فن آوری ايجاب می كند كه نگاه مان را
نسبت به مراقبت از بيماران تغيير دهيم. گايسلر می گويد، " اين شامل فن آوری
های مربوط به تشخيص بيماری مانند اسكنرها نيز می شود، كه می توان آنها را
به كنار تخت بيمار برد، و در واقع چندين اسكنر نسبتا پرتابل نيز هم اينك
وجود دارند -- اسكنرهايی برای مونيتور كردن جريان خون در رگ ها يا اسكن
كردن قسمت های مشخص استخوان."
فن آوری پرتابل استفاده شده در دستگاه های ديجيتال شخصی (PDA)
نيز در تغيير دادن شرايط اتاق بيمار موثر بوده اند. در آينده نزديك، به جای
تخته های كوچك گيره دار برای ثبت وضعيت و روند بهبودی بيمار با دست خط هايی
كه فهميدنشان چيزی شبيه به رمزگشايی می ماند، احتمالا پزشك ها به دستگاه
های دستی بدون سيمی كه به به يك كامپيوتر مركزی متصل و حاوی سوابق پزشكی
بيماران است مجهز خواهند شد. اما، در حال حاضر، متخصصين پزشكی می توانند از
PDA ها برای يافتن
اطلاعات درباره انواع داروها از آن استفاده كنند. گايسلر می گويد، "
دانشجويان پزشكی از اين دستگاه مانند يك اسلحه كمری در دوران غرب وحشی
استفاده می كنند، به سرعت برق آن را از جيب شان بيرون می آورند و هر
اطلاعاتی كه لازم داشته باشند در آن پيدا می كنند." وی اضافه می كند، "
PDA ها حاوی تمام
اطلاعاتی است كه در يك كتابخانه دارويی يافت می شود. بنابراين، هر وقت راجع
به يك دارو صحبت می شود يا تجويزش لازم می شود، می توان بلافاصله تاثيرات
جانبی اش، فعل و انفعالش با داروهای ديگر، و غيره را در يك پايگاه داده های
مركزی پيدا كرد."
به اعتقاد دكتر گايسلر كامپيوتری شدن دستگاه های پزشكی يكی از مهم ترين
پيشرفت هايی است كه در زمينه علوم پزشكی به وجود آمده است. وی می گويد، "
مهم ترين تحول، كوچك تر شدن دستگاه های اسكن، مانند دستگاه های ايكس ری (X-ray)،
يا دستگاه های MRI
قابل حمل يا اسكنرهای جريان خون نمی باشد، بلكه اتصال دستگاه های مونيتور
به كامپيوترها است. اكنون، اطلاعات مربوط به وضعيت بيمار در كامپيوترهای
نصب شده در جايگاه پرستاران بلافاصله قابل دسترسی است، و پزشك ها می توانند
در هر جای بيمارستان كه هستند، يا حتی خارج از بيمارستان، به اين اطلاعات
دسترسی داشته باشند."
با تركيب اين فن آوری مدرن با دستگاه های ارتباطاتی جديد، از اين پس می
توان اطلاعات را به هر پزشكی در هر جای دنيا منتقل كرد. آنها می توانند
اطلاعات را مطالعه كنند، تصاوير را روی يك صفحه كامپيوتر -- شايد يك دستگاه
پرتابل كوچك، يا احتمالا يك تلفن همراه -- مشاهده كنند. اهميت اين مسئله به
خاطر اين است كه رشته پزشكی، برای درمان بيمارانی كه از يك مرض يا بيماری
خاص رنج می برند، هنوز هم به متخصصين آن بيماری خاص متكی است. گايسلر می
گويد، " تصور داشتن يك ترای كوردر هنوز هم يك رويا به نظر می رسد. نه به
خاطر اين كه فن آوری آن موجود نيست، بلكه به خاطر تخصصی بودن رشته های
مختلف پزشكی."
توانايی تشخيص بيماری
پيشرفت هايی كه در زمينه كامپيوتر حاصل شده نه تنها باعث كوچك تر شدن
دستگاه های پزشكی شده، بلكه آنها را بهتر و قوی تر نيز كرده است. دكتر يونگ
مين كيم، استاد دانشگاه و رئيس مهندسی زيست شناسی دانشگاه واشنگتن در
سياتل، می گويد كه تحولات بسيار گسترده ای در نرم افزارهای كامپيوتری در
رابطه با صنايع پزشكی ايجاد شده، كه می توان در دستگاه های تشخيص بيماری و
دستگاه های درمانی از آنها استفاده نمود.
كيم می گويد، " از دستگاه های اولترا ساند پزشكی معمولا فقط برای مونيتور
كردن آناتومی بدن و جريان خون استفاده می شد. اين روزها، اساسا به خاطر
پيشرفت هايی كه در قدرت محاسباتی كامپيوترها حاصل شده، از دستگاه های
اولترا ساند برای تشخيص تنگی يا انقباض شريان ها يا تشخيص سرطان سينه يا
پروستات استفاده می شود." وی اضافه می كند، " اكنون می توانيم نرم افزارهای
بسيار پيچيده تری را در زمان های حقيقی اجرا كنيم. ده سال پيش، اجرا و
محاسبه برخی از اين الگوريتم ها ساعت ها طول می كشيد، بنابراين از لحاظ
بالينی اين كار خيلی عملی نبود. ولی، به خاطر فن آوری جديد، اكنون اين
برنامه ها ظرف چند ميلی ثانيه اجرا می شوند."
توانايی كامپيوترهای جديد، و تركيبشان با دستگاه های كوچك تر و متراكم تر،
افق های جديدی را در علم پزشكی و مراقبت های پزشكی ايجاد خواهد كرد. ديگر
نيازی به مراجعه بيماران به بيمارستان جهت اجرای امور عادی و روزمره نخواهد
بود؛ آنها می توانند به كلينيك ها يا آزمايشگاه های واقع در محل زندگی شان
بروند. در اين محل ها، به جای مراجعه به يك تشكيلات بزرگ و همه كاره پزشكی،
مراحل پزشكی تخصصی در اتاق های اقماری و ترمينال مانند انجام خواهد شد.
كيم می گويد، " بسياری از تحقيقاتی كه طی 10 سال اخير انجام شده متوجه
تشخيص بسيار دقيق بيماری بوده است. در حال حاضر، اگر بخواهيم خونمان را
آزمايش كنيم، می بايستی 10 يا 20 سی سی خون از بدنمان گرفته شود و سپس يك
هفته صبر كنيم تا جواب آزمايش مشخص شود. برای بيماران، اين كار باعث
ناراحتی و درد سر زيادی می شود و از لحاظ اقتصادی نيز مقرون به صرفه نيست."
وی اضافه می كند، " اكنون می توانيم اين كار را با استفاده از دستگاهی كه
به اندازه يك كارت اعتباری است و فقط به مقدار كمی خون يا بزاق دهان احتياج
دارد، انجام دهيم. اين دستگاه بلافاصله اندازه های بيوشيمی نمونه را می
سنجد و اندازه گيری های مختلف را اعلام می كند -- از سطح
PH خون گرفته تا ميزان
گلوكز و اكسيژن و حتی شاخص های مولكلی جهت پيش بينی اين كه آيا احتمال دارد
به شما حمله قلبی دست دهد يا مبتلا به سرطان شويد يا خير."
از بيمارستان به خانه
اين روند فقط مختص بيمارستان ها، آزمايشگاه ها و كلينيك ها نبوده است. در
نهايت، وجود دستگاه های پزشكی پرتابل در خانه هايمان امری معمولی خواهد شد،
و امكان دسترسی، از راه دور، به پزشك و متخصصين را برای ما فراهم خواهند
نمود. دكتر ژوزف سی. كودار، مدير شركت شركای تله مديسين، برنامه ای كه
بيماران را با ارائه دهندگان مراقبت های پزشكی در سرتاسر دنيا مرتبط می
سازد، و معاون پوست شناسی دانشكده پزشكی دانشگاه هاروارد، اظهار می دارد كه
ظاهر بيمارستان ها نيز در حال حاضر تغيير يافته است.
كودار می گويد، " می بايستی كه ديدگاه ما نسبت به مفهوم ارائه مراقبت ها و
خدمات پزشكی به بيماران تغيير يابد، و اين امر می بايستی از شيوه كنونی اش،
يعنی آوردن بيمار به محيطی ساخته شده از آجر و سيمان مثل يك بيمارستان يا
مطب دكتر، تغيير يابد." وی اضافه می كند، " اين امر ديگر معنی اش اين نيست
كه بيماران می بايستی برای انجام آزمايش ها به بيمارستان ها روند. اين امر
يعنی كنترل كردن بهداشت تمام مردم."
با استفاده از دستگاه های پزشكی پرتابل، بيمارانی كه از يك ناراحتی مزمن
رنج می برند، مانند مرض قند يا ناراحتی قلبی، قادر خواهند بود تا به طور
مرتب خونشان را از خانه تحت آزمايش قرار دهند، بدون اين كه نيازی به رفتن
به مطب دكتر داشته باشند. پرستارانی كه به منازل بيماران سر می زنند می
توانند علائم حياتی بيماران را از يك شبكه داده های مركزی به دست آورند، و
ديگر نيازی به رفتن و سر زدن به منزل تك تك بيماران برای به دست آوردن اين
اندازه گيری ها نخواهد بود.
كودار می گويد كه در مطالعه ای شركت دارد كه در آن بيمارانی كه به گرفتگی و
نارسايی قلبی دچار هستند خودشان را به يك سنسور وصل می كنند. اين سنسور
علائم آنها را چندين بار در روز مونيتور می كند و اطلاعات را به يك پزشك
متخصص از طريق خط تلفن ارسال می دارد. در انگلستان، يك طرح آزمايشی مربوط
به استفاده از تلفن همراهی كه می تواند ميزان گلوكز خون در بيماران مرض
قندی را اندازه گيری كرده و داده ها را به يك پزشك ارسال دارد، در حال اجرا
است. ممكن است به زودی بتوانيم انگشت خود را داخل يك پورت در كامپيوتر شخصی
مان بكنيم و فقط با گرفتن مقدار بسيار ناچيزی از خونمان يا اندازه گيری
ضربان قلب، پزشكی كه در آن سر دنيا نشسته بتواند وضعيت جسمانی و سلامت ما
را بررسی كرده و دستورات لازم برای درمان بيماری را بدهد.
كودار اظهار می دارد، " بزرگترين رويايی كه می توان در رابطه با دستگاه های
پزشكی پرتابل در سر پرورانيد اين است كه بتوانيم روزی يك دستگاه به كوچكی
چسب زخم را روی سينه بيمار قرار دهيم و ضربان قلب بيمار را اندازه گيری
كنيم. اين عمل واقعا هيچ مزاحمتی برای بيمار ايجاد نمی كند و وی می تواند
وجود چنين دستگاهی را اصلا احساس نكند." وی اضافه می كند، " اين دستگاه می
تواند EKG قلب را
اندازه گيری كرده و از مقاومت سطحی برای اندازه گيری تنفس بيمار استفاده
كند و داده ها را به يك پزشك منتقل سازد. اين تصور كه چند سال ديگر تلفن
شما به عنوان يك رابط پزشكی عمل خواهد كرد -- يعنی يك دستگاه خانگی پزشكی
-- خيلی واقعی است."
ولی كودار می گويد كه اين امر هيچگاه باعث نخواهد شد كه ديگر به پزشك يا
متخصص احتياج نداشته باشيم. او اظهار می دارد، " وقتی كه مسئله مربوط به
انجام آزمايش ها است، سنسورهای يك دستگاه خيلی بهتر از يك پزشك اين آزمايش
ها را انجام می دهند. اگر مونيتور سياری داشته باشيد كه علائم حياتی شما را
بخواند و آنها را به يك پايگاه داده ها ارسال نمايد تا يك پزشك بتواند
تاريخچه ای از وضعيت سلامت شما داشته باشد، و نه اين كه هفته ای يك بار يا
هر سه ماه يك بار آزمايش دهيد، می توانيد از مراقبت ها و خدمات پزشكی بهتری
بهره مند شويد. وليكن، زمانی كه يك ارائه دهنده خدمات پزشكی را می بينيد و
با وی صحبت می كنيد می توانيد وی را مستقيما در جريان تاثيری كه يك بيماری
بر زندگی شما گذاشته قرار دهيد. شما اطلاعات ظريف و جزيی ای را در اختيار
وی قرار می دهيد كه يك ماشين توانايی اش را ندارد."
مرز نهايی فن آوری پزشكی در يك سياره بيگانه به وقوع نخواهد پيوست -- يافتن
شيوه های جديد برای خنثی كردن مواد چسبنده سمی كه توسط يك گياه گوشت خوار
به سمت ما پرتاب می شود -- بلكه اين اتفاق در خانه های خودمان به وقوع
خواهد پيوست. يك پزشك قادر خواهد بود تا از هر جای دنيا، با اسكن كردن
اعضای داخلی بدن توسط جعبه ای كه روی تلويزيون خانه تان قرار دارد، يا
خواندن علائم حياتی از طريق يك كامپيوتر خانگی يا آزمايش قطره خونی كه توسط
تلفن همراه ارسال شده، علائم بيماری ما را تشخيص داده و آن را مداوا كند.
منبع: وزارت امور خارجه امریکا