سرطان خون (لوکمی= Leukemia)
نويسنده: آرمند
مقدمه
لوکمی سرطان بافت های خونساز بدن است که شامل مغز استخوان و دستگاه لنفاوی می شود. واژه "لوکمی" در یونانی به معنای "خون سفید" است. این بیماری معمولاً از گلوبولهای سفید خون شروع می شود.
در شرایط عادی، گلوبول های سفید خون با بیماری ها مقابله می کنند. این سلولها معمولاً درصورت نیاز بدن، به طریقی منظم و کنترل شده رشد و تقسیم می شوند. اما لوکمی در این روند اخلال ایجاد می کند.
در بیماری لوکمی یا همان سرطان خون، مغز استخوان شما مقدار بسیار زیادی از سلولهای سفید خون غیرعادی تولید می کند. این سلولها با سلولهای خون نرمال و عادی متفاوت هستند و درست عمل نمی کنند. درنتیجه، تولید سلولهای سفید خون طبیعی را متوقف کرده و توانایی شما را در مقابله با بیماری ها از بین می برند. سلول های لوکمی همچنین بر سایر انواع سلول های خونی که توسط مغز استخوان ساخته می شود از جمله گلوبول های قرمز خون که اکسیژن را به بافت های بدن می رسانند، و همچنین پلاکت های خونی که از لخته شدن خون جلوگیری می کنند، نیز فشار می آورد.
لوکمی آنطور که اکثر مردم فکر می کنند، فقط بیماری مختص کودکان نیست. لوکمی چهار نوع اصلی و چندین نوع فرعی دارد—و فقط برخی از این انواع بین کودکان متداول است. درمان لوکمی بسیار پیچیده است—و به سن و وضعیت سلامتی، نوع لوکمی و میزان پراکنده شدن آن بستگی دارد.
علائم و نشانه ها
علائم و نشانه های هر نوع از لوکمی متفاوت است، اما در زیر به برخی از متداولترین نشانه های آن اشاره می کنیم.
شدت علائم و نشانه های این بیماری به تعداد سلول های خون غیرطبیعی و محل جمع شدن آنها بستگی دارد. علائم و نشانه های اولیه لوکمی ممکن است نادیده گرفته شوند چون ممکن است با علائم و نشانه های آنفولانزا و سایر بیماری های متداول اشتباه گرفته شوند.
عوامل
پزشکان لوکمی را به دو صورت طبقه بندی می کنند.
1) سرعت انتشار
نوع اول طبقه بندی لوکمی با سرعت انتشار و پخش شدن بیماری صورت می گیرد:
2) نوع سلول های تحت تاثیر
نوع دوم طبقه بندی برحسب سلول های سفید تحت تاثیر انجام می گیرد:
انواع اصلی لوکمی
انواع اصلی لوکمی عبارتند از:
سایر انواع غیر متداولتر لوکمی شامل لوکمی یاخته های مژک دار و لوکمی مونوسیت مغز استخوان حاد می شود.
عوامل نامشخص
پزشکان علت دقیق لوکمی را نمی دانند. به نظر می رسد که این بیماری از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شود.
در آخر، کمبود گلوبول های سفید نرمال منجر به بیماری، آنمی (کم خونی) و خونریزی مفرط می شود. تعداد زیاد گلوبول های سفید غیرطبیعی می تواند در عملکرد مغزاستخوان اخلال ایجاد کرده و سایر اعضای بدن را نیز دچار اشکال کند. معمولاً در اثر خونریزی یا بیماری های زیاد و مکرر مرگ اتفاق می افتد.
دستگاه لنفاوی بدن شما بخشی از سیستم ایمنی بدنتان است که شما را در برابر بیماری ها محافظت می کند. این سیستم شامل طحال، غذه تیموس، غدد لنفاوی و مغز استخوان می باشد. در افراد مبتلا به لوکمی، مغزاستخوان تعداد بسیار زیادی سلول خونی غیرعادی تولید می کند. این سلول های خونی درست عمل نمی کنند و درنتیجه در تولید سلول های سالم نیز اخلال ایجاد می کنند.
عوامل خطرزا
این عوامل شما را در معرض ابتلا به یکی از انواع لوکمی قرار می دهد:
البته شایان ذکر است که بیشتر افرادی که این عوامل خطرزا را دارند به لوکمی مبتلا نمی شوند و بسیار از مبتلایان به لوکمی نیز چنین عوامل خطرزایی را تجربه نکرده اند.
چه موقع به دنبال مشاوره پزشکی باشیم؟
خستگی مداوم، کاهش وزن، کبود شدن راحت بدن، خونریزی، ورم غدد لنفاوی، و تب می تواند نشانه های ممکن ابتلا به لوکمی باشد. اگر چنین علائم و نشانه هایی را تجربه می کنید، حتماً به پزشک مراجعه کرده و دلیل آن را جویا شوید.
آزمایش و تشخیص
پزشکان معمولاً لوکمی مزمن را با آزمایش خون ساده قبل از شروع علائم تشخیص می دهند. در این ورت یا زمانیکه شما و کودکتان علائم و نشانه های لوکمی را در خود مشاهده می کنید، آزمایشات زیر ممکن است درمورد شما انجام گیرد:
برای تایید تشخیص لوکمی و تعیین نوع و میزان پیشرفت آن در بدن، نیاز به آزمایشات بیشتر است. برخی ازانواع لوکمی به مراحل مختلف طبقه بندی می شوند که شدت بیماری را نشان می دهد. سطح بندی بیمای به پزشک برای تعیین برنامه درمانی کمک می کند.
در آسپیراسیون (مکیدن توسط هوا) مغزاستخوان، پزشک و پرستار مقدار کمی از مایع مغز استخوان را توسط سوزن باریکی که به سرنگ متصل است، برای آزمایش ساکشن می کنند. معمولاً این نمونه از نقطه ای در پشت استخوان لکن خاصره گرفته میشود. با فرو بردن سوزن به استخوانتان احساس فشار خواهید کرد. این عملیات کمی دردآور و ناراحت کننده است به همین علت معمولاً هم به بزرگسالان و هم به کودکان داروی بی حس کننده زده می شود. بیوپسی مغز استخوان نیز معمولاً در همان زمان انجام می گیرد. این عمیات نیز تکه کوچکی از بافت استخوان و مغز استخوان متصل به آن را بیرون می کشد.
درمان
برخلاف سایر انواع سرطان ها، لوکمی یک تومر جامد نیست که پزشک بتواند با عمل جراحی آن را خارج کند. منبع این مشکل درواقع مغز استخوان است. اما نمی توان مغز استخوان را بیرون آورد چون سه نوع اصلی سلول را تولید می کند—گلوبول های سفید، گلوبول های قرمز و پلاکت های خون.
درمان لوکمی بسیار پیچیده است و به عوامل مختلفی از قبیل سن، سلامت عمومی بدن، نوع لوکمی و میزان پراکندگی آن در بدن بستگی دارد.
درمان هایی که برای مقابله با لوکمی انجام می گیرد عبارتند از:
مهارت های سازگاری
تشخیص لوکمی می تواند بسیار ناراحت کننده باشد—به ویژه برای برای خانواده یک نوزاد تازه به دنیا آمده. یادتان باشد بیمارتان هرچقدر هم سخت و جدی باشد، تنها نیستید. راهی که در پیش رویتان است ممکن است آسان نباشد، اما این روش ها و منابع می تواند آن را برایتان ساده تر کند.
فعال بمانید: ابتلا به سرطان به این معنا نیست که باید دست از کارهایی که سابقاً از انجام آن لذت می بردید بردارید. اگر به اندازه ای احساس سلامتی می کنید که کاری انجام دهید، چراکه نه، کارتان را بکنید. باید سعی کنید تا می توانید فعالیت داشته باشید.
