منطق

منطق، مجموعه قواعدی است که ذهن را از وقوع خطا در تفکر، مصون می دارد.
منطق، شاخه ای از فلسفه و به معنی ابزاری برای صحیح فکر کردن است. در رابطه با فلسفه، در این علم، خود تفکر و چیستی استدلال مورد بررسی قرار می گیرد.

قواعد و قوانین منطقی به منزله معیار و ملاک است که هرگاه بخواهیم درباره موضوعی تفکر و استدلال کنیم، باید استدلال خود را با این معیار ها ارزیابی کنیم تا به طور غلط نتیجه گیری نکنیم.

مباحث منطق

علم منطق می خواهد ما را از هر گونه خطای در فکر، مصون نگاه دارد. بر این اساس، در پی آن است تا راه صحیح تعریف کردن و صحیح استدلال کردن را بیاموزد. به همین دلیل، به دو مبحث تعریف و حجت می پردازد.
اگر کسی در تعاریف و استدلال هایش خطا نکند(در صورتی که محتوای افکارش صحیح باشد)، نتیجه ای که می گیرد، یقینا درست خواهد بود.
از این رو منطق از دو مبحث اساسی تشکیل شده است:

• معرف که وسیله کشف مجهولات تصوری است.
• حجت که وسیله کشف مجهولات تصدیقی است.
  مسائل منطق یا درباره معرف ها یعنی تعریف ها صحبت می کند یا درباره حجت، یعنی استدلال ها.
  اما برای صحیح تعریف کردن (مبحث تعریف و معرف) و صحیح استدلال کردن (مبحث حجت)، مقدماتی لازم است:
  مقدمات بحث تعریف را این مباحث تشکیل می دهند:
• تصورات
• کلیات خمس
• مقولات عشر
  مقدمه مبحث حجت نیز عبارت است از:
• قضایا
  مبحث حجت یا استدلال، خود مشتمل بر دو قسمت است:
• قیاس که قسمت نخست مبحث حجت و درباره صورت استدلال است.
• صناعات خمس که قسمت دوم مبحث مذکور بوده و در آن درباره ماده و محتوای استدلال صحبت می شود. چرا که ممکن است فالب یک استدلال درست، اما محتوایش نادست باشد؛ که در این صورت نتیجه اشتباه خواهد بود.
  صناعات خمس شامل پنج قسمت است:
• برهان، جدل، سفسطه یا مغالطه، خطابه و شعر.
  
  و چون تمام معلومات ذهنی اعم از تصوری و تصدیقی به وسیله الفاظ و علارات از ذهنی به ذهن دیگر انتقال می یابد؛ واساسا لفظ و معنا ملازم و همراه یکدیگرند، در ابتدای منطق، این مبحث مهم نیز عنوان می شود:
• الفاظ

فهرست اصطلاحات منطقی

اصطلاحات منطقی اصطلاحاتی هستند که یا اساسا در حیطه منطق به وجود آمده و در همین حیطه معنا دارند و یا اصطلاحاتی هستند که قبلا در محدوده علوم و فنون دیگر انسانی بوده اند و بعدا در منطق نیز به کار گرفته شده اند.
بیشتر اصطلاحات منطقی در فلسفه نیز به کار می رود و به طور کلی اگر معنای اصطلاحات منطقی را ندانیم، بسیاری از اصطلاحات و نظریات فلسفی را متوجه نخواهیم شد.
اصطلاحات منطقی مانند:
کلیات خمس، نوع، جنس، فصل و ... .

انواع منطق

• منطق صوری
• منطق ریاضی

موضوع منطق چیست؟

دانشنامه رشد

موضوع هر علم، عبارت است از آن چیزی که آن علم در اطراف آن بحث می کند؛ و هر یک از مسائل علم مذکور را که در نظر بگیریم، خواهیم دید که در ارتباط با آن موضوع است.
مانند بدن انسان که موضوع علم طب است؛ یعنی در این علم، احوال بدن انسان مطرح است.

اما موضوع منطق چیست؟
همانطور که می دانید، منطق، علمی است که بر پایه قواعد و قوانین ذهن آدمی بنا شده و رعایت این قوانین، انسان را از خطای در تفکر، مصون نگه می دارد.
بنابراین، موضوع آن باید چیزی باشد که این علم در پی آن است و تمام مسائلش حول آن بناشده است؛ یعنی صحیح فکر کردن.
صحیح فکر کردن، مشتمل بر دو قسمت است:

• صحیح تعریف کردن.
• صحیح استدلال کردن.
  مباحث صحیح تعریف کردن را معّرف و مسائل صحیح استدلال کردن را حجت می نامند.

بدین ترتیب:
موضوع منطق عبارت است از معّرف و حجت.
به سخن دیگر، مسائل منطق یا درباره معّرف ها یعنی تعریف ها بحث می کند، یا درباره حجت، یعنی درباره استدلال ها. اساسا، هنگامی که تعریف ها و استدلال ها در سیر تفکر انسان صحیح باشد، نتیجه که انسان در پایان می گیرد، حتما صحیح و درست خواهد بود.

برخی این امر، یعنی موضوع منطق را به زبانی دیگر بیان کرده اند و گفته اند:
موضوع منطق، معلومات تصوری و تصدیقی است، از آن جنبه که ما را به سمت مجهولات تصوری و تصدیقی راهنمایی و این مجهولات را برایمان منکشف سازد؛ یعنی بازهم موضوع منطق عبارت از معّرف و حجت می شود.