بواسير عبارت است از سياهرگ‌هاي گشادشده ( واريسي) در راست روده يا مقعد. بواسير ممکن در مجراي مقعدي (بواسير داخلي) يا در مدخل مقعد (بواسير خارجي) واقع شده باشد. بواسير ممکن است سال‌ها وجود داشته باشد اما تنها با وقوع خونريزي بدان پي‌برده شود.
علايم شايع :
خونريزي. امکان دارد خون قرمز روش به صورت رگه‌هايي در اجابت مزاج ديده شود يا به دنبال اجابت مزاج، خون به مقدار کم و به مدت‌کوتاهي چکه کند.
درد، خارش يا ترشح مخاطي پس از اجابت مزاج
وجود يک برجستگي در مقعد
احساس اين که پس از اجابت مزاج، راست روده به‌طور کامل تخليه نشده باشد (اين حالت تنها در مورد بواسير بزرگ ديده ميشود).
التهاب و تورم
علل :
وارد آمدن فشار مکرر به سياهرگ‌هاي مقعد يا راست روده
عوامل افزايش دهنده خطر
رژيم غذايي بدون فيبر
نشستن يا ايستادن به مدت‌طولاني
چاقي
يبوست
کم‌شدن تون عضلاني در سنين بالا
جراحي راست روده يا پارگي مجراي تناسلي به هنگام زايمان و دوختن آن
بيماري کبدي
سرطان روده بزرگ
لواط
بالا بردن فشار خون در سيستم سياهرگي دستگاه گوارش
پيشگيري :
براي اجابت مزاج عجله نکنيد و در عين حال از زور زدن و نشستن طولاني‌مدت در توآلت خودداري کنيد.
اگر اضافه وزن داريد، وزن خود را کاهش دهيد.
مقدار فيبر غذايي را در رژيم خود افزايش دهيد.
روزانه ??-? ليوان آب بنوشيد.
به‌طور منظم ورزش کنيد.
عواقب مورد انتظار :
بواسير معمولاً با مراقبت مناسب خوب ميشود، اما علايم ممکن است افت و خير داشته باشند (يعني بواسير ممکن است پس از يک دوره يبوست دوباره ظاهر شود). در مواردي که به درمان محافظه‌کارانه خوب پاسخ نمي‌دهند شايد جراحي مورد نياز باشد.
عوارض احتمالي
کم‌خوني فقر آهن اگر خونريزي قابل توجه باشد.
درد شديد در اثر وجود لخته خون در بواسير
عفونت يا زخم شدن بواسير
اصول کلي :
براي تشخيص قطعي ممکن است يکي از روش‌هاي زير انجام شوند: آنوسکپي (ديدن مقعد با کمک يک لوله کوتاه به نام آنوسکپ، وسيله‌اي لنزدار و داراي يک منبع نوراني در سر آن است)، يا پروکتوسکپي (ديدن راست روده و قسمت پاييني روده بزرگ يا وسيله‌اي به نام پروکتوسکپ، که وسيله‌اي اپتيک و داراي يک منبع نوراني در سر آن است).
درمان با هدف تخفيف علايم صورت مي‌گيرد.
هيچ‌گاه براي اجابت مزاج زور نزنيد.
پس از اجابت مزاج، ناحيه را با ملايمت پاک کنيد.
براي تخفيف درد، روزانه چندين بار هر بار به مدت ??-?? دقيقه در آب گرم بنشينيد.
براي تخفيف درد و تورم ناشي از وجود لخته در بواسير يا بيرون زدگي بواسير، يک روز در رختخواب استراحت کنيد و روي ناحيه کيسه يخ بگذاريد.
در مواردي که مقاوم به درمان هستند، امکان دارد نياز به جراحي وجود داشته باشد. روش‌هاي مختلفي وجود دارند:
بستن يک باند لاستيکي در قاعده بواسير؛
اسکلروتراپي (تزريق مواد شيميايي براي بسته شدن سياهرگ‌ها و تشکيل بافت جوشگاهي)؛
جراحي با سرما (يخ زدن بواسير با نيتروژن مايع)؛
انعقاد بواسير (با اشعه مادون قرمز يا ليزر)؛
در آوردن بواسير
داروها :
براي درد خفيف، خارش، يا کاهش تورم، مي‌توان از داروهايي که اختصاصاً براي تخفيف علايم بواسير ساخته شده‌اند استفاده کرد. اگر علايم بواسير به هنگام حاملگي رخ دهند، از پزشک خود در مورد داروهاي مناسب که در حاملگي مشکلي ايجاد نکند سؤوال کنيد.
اگر نياز به استفاده از مسهل باشد، از نرم‌کننده‌هاي اجابت مزاج استفاده کنيد.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري :
محدوديتي براي آن وجود ندارد. کار روده با آمادگي جسماني مناسب بهبود مي‌يابد.
رژيم غذايي :
براي پيشگيري از يبوست، يک رژيم متعادل حاوي مواد غذايي داراي فيبر زياد، مثل ميوه‌هاي تازه، کلوچه، حبوبات، سبزيجات و غلات سبوس‌دار داشته باشيد.
روزانه ??-? ليوان مايعات بنوشيد.
اگر اضافه وزن داريد، وزن خود را کم کنيد.
درچه شرايطي بايد به پزشک مراجعه نمود؟
اگر در همان جايي که بواسير بوده است يک برجستگي سفت تشکيل شود.
اگر بواسير باعث درد شديد ميشود که با درمان‌هاي ذکر شده در بالا تخفيف نيابد.
اگر خونريزي زياد باشد (بيش از مقداري که در قسمت علايم ذکر شد). البته بايد به يادداشت که خونريزي ممکن است يکي از علايم اوليه سرطان باشد.
شيوه هاي جديد معالجه هموروئيد (بواسير) :
هموروئيد يا بواسير بيماري بسيار شايعي است که افراد را در سنين مختلف چه جوان و چه پير مبتلا مي کند اما بسياري افراد به علت شرم از بيان آن و مراجعه به پزشک خودداري مي کنند.
مقاله زير به شيوه هاى جديد درمان اين بيمارى مى پردازد.شما ممکن است با اسم هموروئيد آشنا نباشيد ولى حتماً کلمه بواسير را شنيده ايد. بايستى متذکر شد که هموروئيد همان بواسير است و يکى از بيمارى هاى شايع جراحى است و حدود ?? درصد افراد به ويژه افراد بالاى ?? سال در طول زندگى خود به اين بيمارى مبتلا مى شوند.
• هموروئيد چيست ؟
هموروئيدها بالشتک هاى عروقى طبيعى هستند که در ناحيه کانال مقعدى در قسمت ? سانتى مترى انتهاى روده بزرگ (راست روده) قرار دارند و در دو قسمت داخل و خارج کانال مقعد قرار دارند که به آن هموروئيدهاى داخلى و خارجى مى گويند.
هموروئيدها ارگان هاى طبيعى اين ناحيه هستند که در اثر زور زدن به دنبال يبوست مزاج و يا اسهال مى توانند پرخون و متورم شده و در صورت تکرار يبوست و زور زدن موقع اجابت مزاج اين بالشتک هاى عروقى متورم و دچار پارگى و زخمى شده و به صورت خونريزى و بيرون زدگى و گاهاً درد به هنگام اجابت مزاج خود را نشان دهند.
• انواع هموروئيد:
هموروئيدهاى داخلى از نظر شدت علائم به چهار درجه تقسيم مى شوند.
درجه اول: خونريزى بدون بيرون زدگى
درجه دوم: خونريزى همراه بيرون زدگى که خودبه خود جا مى رود
درجه سوم: خونريزى به همراه بيرون زدگى که با دست جا مى رود
درجه چهارم: خونريزى به همراه بيرون زدگى که با دست جا نمى رود
هموروئيدهاى خارجى معمولاً به صورت يک برجستگى خارجى در بيرون ناحيه مقعد قرار داشته و اکثراً با درد و تورم همراه است.
• چه عواملى باعث ايجاد هموروئيد مى شود؟
علت واقعى هموروئيد مشخص نيست. وليکن عوامل مهم و موثر در بروز آن عبارتند از:
?- يبوست مزمن
?- اسهال مزمن
?- زور زدن موقع اجابت مزاج
?- نشستن طولانى مدت در توالت
?- افزايش سن
?- عوامل ارثى
?- حاملگى
?- تحرک کم
?- مصرف غذاهاى کم فيبر، عدم استفاده از ميوه جات و سبزيجات، مصرف الکل و…
• علايم و نشانه هاى هموروئيد چيست؟
خونريزى: اولين و شايع ترين علامت خونريزى است. خونريزى هنگام اجابت مزاج است که پس از دفع مدفوع سفت ايجاد مى شود و به صورت خون روشن و تازه روى کاسه توالت مى چکد. وضعيت آن طورى است که اکثراً پس از مدفوع است و به عبارتى از مدفوع جدا است.
افراد بايستى متوجه باشند که اگر خون مخلوط با مدفوع باشد بايستى به ساير عوامل مثل سرطان ها، پوليپ ها و کوليت ها مشکوک شده و حتماً بررسى کامل کولون توسط جراح متخصص کولورکتال انجام شود.
خروج توده (بيرون زدگى): دومين علامت بيرون زدگى است که گاهاً بالشتک هاى هموروئيدى از مقعد خارج شده که خود به خود جا رفته و يا براى جااندازى نياز به دستکارى دارند و گاهى آنقدر وسيع هستند که قابل جااندازى نيستند و بايستى سريع تر به جراح مراجعه شود.
درد: سومين علامت درد است که در هموروئيدهاى درجه سوم، چهارم عارضه دار شده و يا هموروئيدهاى خارجى و مخلوط بروز مى کند.
• درمان هموروئيد چگونه است ؟
اصولاً براى برطرف کردن علايم هموروئيد با توجه به نوع و تشخيص پزشک متخصص در اين رشته چندين روش درمانى وجود دارد.
?- درمان طبى: که معمولاً براى هموروئيدهاى خفيف درجه اول و يا دوم توصيه مى شود که عبارت است از کنترل يبوست به وسيله مصرف رژيم غذايى پر فيبر مثل ميوه جات و سبزيجات، کاهو، آلو، انجير، نان سبوس دار، اصلاح عادت اجابت مزاج، استفاده از پمادهاى ضد هموروئيد و استفاده از ملين ها و لگن آب گرم.
?- درمان هاى سرپايى : امروزه پزشکان و بيماران درجستجوى راه هاى ساده، موثر و بدون عارضه و يا با کمترين عارضه هستند. از آنجا که روش هاى جراحى معمول با بسترى شدن بيمار، نياز به بيهوشى، درد پس از عمل، احتمال خونريزى، ترشح، عفونت و از کارافتادگى همراه بوده و نياز به مراقبت هاى طولانى مدت دارند، لذا تلاش هاى زيادى براى مهار بيمارى هموروئيد به روش هاى متعدد سرپايى از قبيل کوتر کردن، منجمد کردن، رابر بند ليگاتور و ساير روش ها بوده است. وليکن هيچکدام درمان قطعى براى تمام هموروئيدها نبوده و اکثر اين روش ها محدوديت هايى دارند. از جمله شايع ترين اين روش ها تا کنون روش بستن هموروئيد با حلقه لاستيکى است.
• بستن با حلقه لاستيکى ( رابر بند):
يکى از روش هاى جديد و شايعى که طرفداران زيادى دارد بستن هموروئيد با حلقه لاستيکى (رابر بند) است. اين روش در مورد هموروئيدهاى درجه دوم و سوم مناسب بوده و به صورت سرپايى بدون استفاده از بى حسى و بيهوشى در مطب قابل انجام است. محدوديت هاى آن در مورد هموروئيدهاى خارجى و يا مخلوط است.
در اين روش با کمک يک وسيله يک بارمصرف حلقه لاستيکى را روى قاعده هموروئيد قرار داده تا به تدريج هموروئيد سياه شده و بيفتد. اين روش در ايران و در بسيارى از مطب ها و درمانگاه هاى تخصصى کولورکتال انجام مى شود. مزيت اين روش به ساير روش ها هزينه کم و نداشتن خطر ابتلا به بيمارى هاى عفونى است.
• روش بستن شريان هموروئيد با استفاده از داپلر (DG-HAL ) :
در اين روش نوين درمان، با پاکه (بالشتک) هموروئيد برخورد غيرمستقيم مى شود. يعنى عروق اصلى تغذيه کننده هموروئيد مسدود مى شود که نهايتاً منجر به کاهش و يا قطع جريان خون به بالشتک هموروئيدى شده و تورم آن از بين رفته، هموروئيد چروکيده شده و در نتيجه علائم نيز از بين مى رود.
طبق گزارشات متعدد اين روش بر انواع هموروئيدها نتايج خوبى داشته است.
اين روش براى اولين بار در سال ???? ابداع و از آن زمان در مراکز معتبر متعدد جهان به طور موفقيت آميزى به کار رفته و امروزه استفاده از اين روش تحول اساسى در درمان آسان و بدون عارضه و بدون بيهوشى هموروئيد به وجود آورده و مورد استقبال جراحان قرار گرفته است. از مزاياى آن به کوتاه بودن زمان عمل، عدم نياز به بيهوشى کامل در حين عمل، نداشتن درد و خونريزى و درصد موفقيت بالا مى توان اشاره کرد. خوشبختانه اين روش در ايران نيز قابل انجام است.
• درمان به روش ليزر :
يکى ديگر از روش هاى جديد براى معالجه هموروئيد استفاده از ليزر است که در نهايت برش و برداشتن بافت هموروئيدى است که با امواج ليزر صورت مى گيرد که روشى گران است و مزيت چندانى نسبت به جراحى ندارد. به طور کلى امروزه گرايش به اعمال جراحى سرپايى بخصوص رابربندينگ و روش DG – HAL رو به افزايش است و استقبال جراحان از اين روش رو به فزونى است، که هر دو روش مذکور در سال هاى اخير در ايران معرفى گشته و در حال حاضر انجام مى گردد.
هيچ کس، به غير از يک متخصص روده و مقعد، دوست ندارد در مورد بواسير صحبت کند. اطلاعات کمي در مورد اين بيماري در ميان عموم وجود دارد، و از طريق رسانه هاي گروهي نيز اطلاعات کمي ارائه مي شود، از اينرو افراد معمولاً تصور مي کنند که اين بيماري جزء بيماري هاي نادر است. درصورتي که برخلاف اين تصور، افراد بسيار زيادي به آن مبتلا مي شود. برطبق تحقيقاتي که در سال ???? بر اين بيماري انجام گرفت، مشخص شد که حدود ??? ميليون امريکايي به آن مبتلا هستند.
مبتلايان بسياري، احتمالاً از روي خجالت، به دنبال درمان آن برنمي آيند. براي اين دسته از افراد، عمل دفع و نشستن بر سطوح سفت و سخت، بسيار دردناک و عذاب آور خواهد بود.
اما براي مبتلايان و همچنين آن دسته از افراد که به اين بيماري مبتلا نيستند خبر خوبي داريم: راه هاي بسياري براي پيشگيري و درمان اين بيماري وجود دارد.
انواع مختلف بواسير :
همه ي ما در قسمت مقعد، رگ هاي بواسيري داريم. اگر اين رگ ها تحريک شوند، ممکن است ملتهب شده، ورم کرده يا حتي خونريزي کنند. اين وضعيت معمولاً بواسير ناميده مي شود. بواسير دو نوع دارد: بواسير خارجي و بواسير داخلي.
بواسير خارجي :
بواسير خارجي برآمدگي نرمي در اطراف دهانه ي مقعد است. گاهي اوقات ممکن است حالتي به نام بواسير ترومبوز رخ دهد. در اين وضعيت، يک لخته ي خوني ايجاد شده و آن برآمدگي سفت مي شود. از آنجا که بافت هاي اطراف مقعد پوشيده از پايانه هاي عصبي است، بواسير خارجي معمولاً بسيار دردناک است.
بواسير داخلي :
از آنجا که پايانه هاي عصبي حساس در مقابل درد زيادي در داخل کانال مقعد وجود ندارد، اين نوع بواسير خيلي دردناک نيست. اما ممکن است که حين عمل دفع، اين بواسيرها خونريزي کنند. گاهاً ممکن است اين نوع بواسير تا اندازه اي ملتهب شود که به خارج دهانه ي مقعد کشيده شود. اين وضعيت سقوط و پايين آمدن بواسير ناميده مي شود.
به طور کلي، شدت بواسير داخلي چهار درجه يا مرحله دارد:
در مرحله ي اول، بواسيرهاي کوچکي در لايه ي داخلي دهانه ي مقعد ايجاد مي شوند. در اکثر اين افراد، اين مرحله مورد توجه قرار نمي گيرد، مگر اينکه کشيده شدن مدفوع سخت بر روي سطح مقعد ايجاد کمي خونريزي کند.
دردرجه ي دوم، قسمت کوچکي از بواسير در حين عمل دفع از دهانه ي مقعد بيرون مي آيد. اما بافت پيوندي کانال مقعد هنوز آنقدر سخت و محکم هست تا اين بواسيرها را دوباره به داخل مقعد برگرداند.
در مرحله سوم، بواسيرهاي دردناک در حالت پايين افتادگي و بيرون از مقعد باقي مي مانند. اما مي توان با دقت زياد آنها را با دست به داخل دهانه ي مقعد بازگرداند.
شديدترين و جدي ترين مرحله از اين بيماري زماني است که ميزان زيادي از اين بواسيرها در يک زمان از دهانه ي مقعد بيرون مي آيند. اين موقعيت دردناک و خطرناک نياز به جراحي فوري دارد.
علائم :
افرادي که به اين بيماري مبتلا گشته اند، معمولاً حين عمل دفع دچار خونريزي، خارش، درد و ناراحتي در ناحيه مقعد مي شوند. در موارد شديد، بواسيرهاي داخلي ممکن است از دهانه ي مقعد بيرون بيايند، و بواسيرهاي خارجي لخته هاي خوني ايجاد خواهند کرد.
آيا شما نيز در خطر ابتلا هستيد؟
همه مي توانند به بواسير مبتلا شوند. در واقع بيش از نيمي از افراد پس از ?? سالگي گرفتار اين بيماري مي شوند.
در اکثر موارد اين بيماري از فشار و درد در هنگان انجام عمل دفع ايجاد مي شود. از عوامل ديگر اين بيماري مي توان به وراثت، بالا رفتن سن، يبوست، اسهال، و عمل جنسي اشاره کرد.
وقتي کسي يکبار به اين بيماري مبتلا شود، احتمال تکرار مداوم آن بسيار زياد است. اين به اين دليل است که تورم باعث ضعيف شدن ديواره هاي رگ ها مي شود و در نتيجه آمادگي بيشتري براي تورم دوباره پيدا مي کنند.
آيا راه هايي براي پيشگيري وجود دارد؟
اگر تابه حال آنقدر خوش شانس بوده ايد که به اين بيماري مبتلا نشويد، در اينجا راه هايي براي پيشگيري از آن آورده ايم. حتي اگر مبتلا به آن هستيد، با اين روش ها مي توانيد از ابتلا شدن دوباره در آينده جلوگيري کنيد.
موادغذايي فيبردار بيشتر بخوريد: خوردن بيشتر ميوه جات، سبزيجات و حبوبات باعث مي شود مدفوع بزرگتر شده و آسان تر دفع شود.
مايعات بيشتر بنوشيد: خوردن مايعات زياد، مدفوع را نرم تر مي کند و فشار هنگام عمل دفع کمتر مي شود.
عمل دفع را سرموقع انجام دهيد: به تاخير انداختن عمل دفع باعث خشک و سفت شدن مدفوع مي گردد و دفع آن بسيار دشوار خواهد شد.
ورزش کنيد: فعاليت بدني باعث کاهش فشار وارد بر رگ ها شده و احتمال يبوست را نيز کاهش مي دهد.
به مدت طولاني ننشينيد و نايستيد: نشستن و ايستادن به مدت طولاني بر رگ ها فشار وارد مي آورد. اگر کارتان طوري است که بايد براي مدتي طولاني بنشينيد، حتماً هر از چند گاهي بلند شده و در اطراف چرخي بزنيد.
خود درماني براي تسکين موقت :
گرچه اکثر بواسيرها به خودي خود درمان مي شوند، راه هايي هست که بتوانيد اين فرايند درماني را سريعتر کرده و از ميزان درد خود بکاهيد.
حمام کنيد: خوابيدن در وان آب گرم به مدت ?? تا ?? دقيقه از تورم و درد مي کاهد.
يخ بگذاريد: با گذاشتن کمپرس يخ بر روي قسمت آسيب ديده مي توانيد از تورم آن بکاهيد.
از کرم استفاده کنيد: کرم هاي موجود در بازار که حاوي عصاره ي فندق، هيدروکورتيزون يا ساير عوامل ضد التهاب هستند، مي توانند به کاهش تورم و درد کمک کنند.
درمان هاي پزشکي و جراحي :
اين نوع درمان ها معمولاً براي موارد حاد از بواسير توصيه مي شوند و شامل انواع زير هستند:
بستن رگ: يک بند لاستيکي به دور بواسير بسته مي شود تا ورود جريان خون به آن را متوقف کند. پس از چند روز، بواسيرها و بند لاستيکي خشک و چروک شده و مي افتند، اما ممکن است هفته ها طول بکشد تا ناحيه ي آسيب ديده به طور کامل درمان شود. اين مرحله معمولاً بسيار دردناک و همراه با خونريزي است.
تصلب درماني: يک محلول شيميايي به داخل رگ تزريق مي شود تا بواسيرها را جمع کرده و کوچک کند.
انعقاد: از يک ليزر براي سوزاندن و جمع کردن بافت هاي بواسيري استفاده مي شود.
بواسير برداري: اين روش معمولاً زمان سقوط و پايين افتادن بواسيرها استفاده ميشود. اين روش به صورت عمل جراحي انجام مي شود که نياز به بستري شدن دارد.
