1. پوكی‌ استخوان‌ ـ osteoporosis

     

    پوكی‌ استخوان‌ كاهش‌ تراكم‌ و قدرت‌ طبیعی‌ استخوان‌ كه‌ منجر به‌ سستی‌ استخوان‌ و مستعدشدن‌ آن‌ برای‌ شكستگی‌ می‌شود. این‌ عارضه‌ بیشتر در خانم‌های‌ یائسه‌ دیده‌ می‌شود.

     

     

    ـ علایم‌ شایع‌:

    ۱. كمردرد

    ۲. بدون‌ علامت‌ (اغلب‌)

    ۳. تغییر شكل‌ ستون‌ فقرات‌ به‌ صورت‌ قوز كردن‌

    ۴. كاهش‌ قد

    ۵. بروز شكستگی‌ با ضربه‌ خفیف‌، به‌ ویژه‌ در ناحیه‌ استخوان‌ ران‌ و بازو

    ۶. درد ناگهانی‌ پشت‌ همراه‌ به‌ یك‌ صدای‌ خردشدگی‌ كه‌ نشانه‌ بروز شكستگی‌ مهره‌هاست‌.

     

    ـ علل‌ بیماری:

    ۱. كمبود طولانی‌ مدت‌ كلسیم‌ و پروتئین‌ در رژیم‌ غذایی‌

    ۲. سطح‌ پایین‌ استروژن‌ پس‌ از یائسگی‌

    ۳. كاهش‌ فعالیت‌ با افزایش‌ سن‌

    ۴. استعمال‌ دخانیات‌ (احتمالاً)

    ۵. مصرف‌ داروهای‌ استرویید (كورتونی‌)

    ۶. بیماری‌های‌ مزمن‌ از جمله‌ اعتیاد به‌ الكل‌

    ۷. كمبود ویتامین‌ها (به‌ ویژه‌ ویتامین‌ ـ ث‌)

    ۸. پركاری‌ تیرویید

    ۹. سرطان‌

    ۱۰. زمینه‌ ژنتیكی‌ مساعد

     

    ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

    ۱. جراحی‌ برداشت‌ تخمدان‌ها

    ۲. اشعه‌درمانی‌ برای‌ سرطان‌ تخمدان‌

    ۳. فقر تغذیه‌ای‌، به‌ خصوص‌ كمبود كلسیم‌ و پروتئین‌ رژیم‌ غذایی‌

    ۴. سابقه‌ خانوادگی‌ پوكی‌ استخوان‌

    ۵. استعمال‌ دخانیات‌

    ۶. مصرف‌ الكل‌

    ۷. مصرف‌ داروهای‌ تیرویید

    ۸. نوع‌ ساختار بدن‌. خانم‌های‌ لاغر با استخوانبندی‌ كوچك‌ نسبت‌ به‌ این‌ عارضه‌ مستعدترند.

     

    ـ پیشگیری‌:

    ۱. شروع‌ درمان‌ جایگزینی‌ هورمونی‌ با بروز یائسگی‌ در خانم‌ها

     

    ۲. مصرف‌ مقادیر كافی‌ كلسیم‌ تا 1500 میلی‌گرم‌ در روز با مصرف‌ شیر و فرآورده‌های‌ لبنی‌ یا مكمل‌های‌ كلسیم‌

     

    ۳. ورزش‌ منظم‌ نظیر پیاده‌روی‌ تُند كه‌ در پیشگیری‌ از پوكی‌ استخوان‌ بهتر از شناست‌.

     

    ۴. در مورد مصرف‌ استروژن‌، كلسیم‌ و فلورید پس‌ از بروز یائسگی‌ یا برداشت‌ تخمدان‌ها با جراحی‌ با پزشك‌ مشورت‌ شود.

     

    ۵. اجتناب‌ از عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر ذكر شده‌ در بالا تا حدامكان‌

     

    ـ عواقب‌ مورد انتظار:

    با رژیم‌ غذایی‌ مناسب‌، مكمل‌های‌ كلسیم‌ و فلورید، ویتامین‌ ـ د، ورزش‌ و استروژن‌ می‌توان‌ سیر پوكی‌ استخوان‌ را متوقف‌ كرده‌ و احتمالاً روند آن‌ را در جهت‌ رسیدن‌ به‌ حالت‌ طبیعی‌ معكوس‌ كرد. شكستگی‌های‌ عارض‌ شده‌، با درمان‌ قابل‌ علاج‌ است‌.

     

    ـ عوارض‌ احتمالی‌:

    افتادن‌ كه‌ باعث‌ شكستگی‌، به‌ خصوص‌ شكستگی‌ استخوان‌ ران‌ یا ستون‌ فقرات‌، می‌گردد. گاهی‌ شكستگی‌ به‌ طور خودبه‌خود و بدون‌ ضربه‌ یا افتادن‌ اتفاق‌ می‌افتد. درد شدید و ناتوان‌كننده‌.

     

    ـ درمان‌:

    ۱. بررسی‌های‌ پزشكی‌ شامل‌ رادیوگرافی‌ و تراكم‌ نسبی‌ استخوان‌ها می‌باشد.

     

    ۲. درمان‌ با هدف‌ تخفیف‌ درد و پیشگیری‌ از بروز شكستگی‌ و گاهی‌، بازسازی‌ ساختار استخوان‌ها انجام‌ می‌شود.

     

    ۳. دوری‌ از هر موقعیتی‌ كه‌ ممكن‌ است‌ منجر به‌ آسیب‌دیدگی‌ گردد. از راه‌ رفتن‌ در خیابان‌های‌ یخ‌زده‌ یا برروی‌ سطوح‌ خیس‌ یا لغزنده‌ خودداری‌ كنید. هنگام‌ بالا یا پایین‌ رفتن‌ از پلكان‌، نرده‌های‌ پلكان‌ را بگیرید و قبل‌ از آن‌ اطمینان‌ حاصل‌ كنید كه‌ نرده‌ها به‌ اندازه‌ كافی‌ محكم‌ باشند.

     

    ۴. در صورت‌ تجویز استروژن‌، برای‌ معاینه‌ لگنی‌ و انجام‌ پاپ‌ اسمیر به‌ طور منظم‌ به‌ پزشك‌ مراجعه‌ كنید. ماهی‌ یك‌ بار پستان‌ها را از نظر وجود توده‌ بررسی‌ كنید. هرگونه‌ خونریزی‌ یا ترشح‌ مهبلی‌ را به‌ پزشك‌ گزارش‌ دهید.

     

    ۵. از كمپرس‌ گرم‌ یا سرد به‌ هر شكل‌ برای‌ تخفیف‌ درد استفاده‌ كنید.

     

    ۶. برای‌ خوابیدن‌ از تشك‌ سفت‌ استفاده‌ كنید.

     

    ۷. در صورت‌ صلاحدید پزشك‌ از كمربند طبی‌ استفاده‌ كنید؛ وضعیت‌ صحیح‌ بدن‌ را حفظ‌ كند.

     

    ۸. از مصرف‌ داروهای‌ مؤثر بر هوشیاری‌ نظیر داروهای‌ خواب‌آور و آرامبخش‌ها، كه‌ ممكن‌ است‌ باعث‌ افتادن‌ و بروز شكستگی‌ گردند، خودداری‌ كنید.

     

    ـ داروها:

    ۱. برای‌ درد خفیف‌، مصرف‌ داروهای‌ بدون‌ نسخه‌ نظیر استامینوفن‌ ممكن‌ است‌ كافی‌ باشد.

     

    ۲. مكمل‌های‌ كلسیم‌ و ویتامین‌ ـ د، درمان‌ جایگزین‌ هورمونی‌ یا فلورید ممكن‌ است‌ تجویز شود.

     

    ۳. سایر داروهایی‌ كه‌ روند تحلیل‌ رفتن‌ استخوان‌ را كُند كرده‌ یا رشد استخوان‌ را افزایش‌ می‌دهند نیز ممكن‌ است‌ تجویز شوند.

     

    ـ فعالیت‌:

    ضمن‌ حفظ‌ فعالیت‌ طبیعی‌ خود از موقعیت‌هایی‌ كه‌ با خطر افتادن‌ همراهند، اجتناب‌ كنید. ورزش‌، به‌ خصوص‌ ورزش‌های‌ تحمل‌كننده‌ وزن‌ نظیر پیاده‌روی‌ یا دویدن‌ برای‌ حفظ‌ قدرت‌ استخوانی‌ توصیه‌ می‌شود.

     

    ـ رژیم‌ غذائی‌:

    از یك‌ رژیم‌ عادی‌ متعادل‌ حاوی‌ مقادیر بالای‌ پروتئین‌، كلسیم‌ و ویتامین‌ ـ د استفاده‌ كنید؛ در صورت‌ داشتن‌ اضافه‌ وزن‌ از یك‌ رژیم‌ لاغری‌ استفاده‌ كنید.

     

    ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

    ۱. بروز درد به‌ ویژه‌ پس‌ از ضربه‌

    ۲. اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان دارای‌ علایم‌ پوكی‌ استخوان‌ باشید.

    ۳. اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه نظیر خونریزی‌ مهبلی شده اید داروهای‌ تجویز ممكن‌ است‌ با عوارض‌ جانبی‌ همراه‌ باشند.