جوانان و زنان اهداف اصلی اعتیاد به موادمخدر جدید هستند

کمیسیون جهانی سیاستگذاری مقابله با مواد مخدر، با انتشار گزارشی اعلام کرده که جنگ علیه مواد مخدر با شکست روبرو شده است.

این خبر روز گذشته (پنجشنبه ۲ ژوئن) کوتاه زمانی در صدر اخبار جهانی قرار گرفت اما ساعاتی بعد خبرهای مربوط به خیارهای آلوده و باکتری جدید ای.کولای جای آن را گرفت و گزارش جدید مربوط به مواد مخدر باز هم به "کنج خلوت" رسانه ها پرتاب شد.

در این گزارش که گروهی از سیاستمداران سرشناس همچون روسای جمهور پیشین مکزیک، کلمبیا و برزیل در کنار کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد و چند نویسنده و تاجر سرشناس آن را تهیه کرده اند، سیاست های موجود مقابله با مواد مخدر در جهان به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.

تهیه کنندگان این گزارش از دولت ها به این دلیل که وانمود می‌کنند سیاست های جاری مقابله با مواد مخدرموثر است، انتقاد کرده اند.

در این میان، شاید برای کسانی که به نوعی از اعتیاد آسیب دیده اند، این پرسش به میان آید که چه کسی، در کدام نبرد، مغلوبه شده است؟ این نبرد کی آغاز شد و دو طرف میدان چه کسانی قرار داشتند؟ و بالاخره اینکه ملت ها به عنوان قربانیان اصلی این نبرد، در کجای "تدبیرهای جنگی" این نبرد یکصد ساله قرار داشتند؟

اعتیاد: سوژه ای تکراری

"بنابر آمار از میان ۲۲۰ میلیون مصرف کننده مواد اعتیاد آور در جهان، بیش از ۱۶۰ میلیون نفر (افزون بر ۷۰ درصد) حشیش و فرآورده های گیاه شاهدانه هندی (کانابیس) استفاده می کنند. بزرگترین مراکز تولید حشیش در جهان کشورهای مراکش و پاراگوئه هستند و استرالیا، آمریکا و کانادا هم بیشترین تعداد مصرف کننده حشیش و گراس را در خود جای داده اند."

خبرهای مربوط به مواد مخدر و اعتیاد هر روز، بخش قابل توجهی از پوشش رسانه های جهان را تشکیل می دهند، اما کمتر روزنامه یا شبکه تلویزیونی، این اخبار را در صدر فهرست خبری خود قرار می دهد مگر آنکه "ارقام درشت" یا "نام های آشنا" در متن این خبرها گنجانده شده باشد.

به عبارت دیگر، اعتیاد سوژه‌ای تکراری است که برای "به چشم آمدن" اخبار آن، باید به دنبال زاویه ای جدید یا عنصری هیجان برانگیز برای آن بود که با توسل به آن بتوان توجه مخاطبان را جلب کرد.

در همین حال، بسیاری از کارشناسان پیشگیری از اعتیاد معتقدند که به لحاظ گستردگی و فراوانی، آمار تلفات انسانی و اجتماعی اعتیاد بسیار فراتر از خونین ترین جنگ ها و مهلک ترین بیماری هاست.

نگاهی اجمالی به این آمار، گفته‌های این کارشناسان را تا حدود زیادی تایید می کند.

بنابر آخرین گزارش سازمان ملل متحد، هم اکنون بیش از ۲۲۰ میلیون معتاد در جهان زندگی می کنند. چنانچه جمعیت فعلی کره زمین را ۶ و نیم میلیارد نفر برآورد کنیم، از هر ۲۹ نفر یک نفر معتاد است.

این در حالی است که در این آمار، معتادان به قرص های خواب آور و اعصاب، الکلی‌ها و سیگاری‌ها محاسبه نشده اند و در صورت افزودن آمار این افراد به جمعیت معتادان جهان، احتمالا از هر ۶ نفر یکی با مصائب مربوط به مواد اعتیادآور دست به گریبان است.

به عبارت دیگر، اعتیاد همیشه در کنار ما، یا حداکثر با فاصله چند دیوار همراه ماست و به همین علت است که گویی اخبار مربوط به اعتیاد دیگر "خبر" نیست و ارزش خبری آن می تواند به راحتی تحت تاثیر سایر اخبار قرار گیرد.

دیواری کوتاه به نام افغانستان

افغانستان تنها نزدیک به ۱۰ درصد از مواد اعتیادآور مصرفی جهان را تولید می کند

طی نیم قرن گذشته، نام افغانستان به عنوان اصلی ترین مرکز تولید مواد اعتیادآور از نوع مخدرها، همواره در کنار اخبار مربوط به اعتیاد شنیده شده است.

افغانستان اکنون در مرکز دایره سیاهی قرار دارد که قطر آن به گستره کره زمین است و بسیاری از والدین تصور می کنند که اگر افغانستان مرکز تولید مواد مخدر نبود، دنیا شاید گلستان می شد.

این باوری است که آمارها و از جمله گزارش جدید کمیسیون جهانی سیاستگذاری مقابله با مواد مخدر آن را تایید نمی کند.

بنابر آمار از میان ۲۲۰ میلیون مصرف کننده مواد اعتیاد آور در جهان، بیش از ۱۶۰ میلیون نفر (افزون بر ۷۰ درصد) حشیش و فرآورده های گیاه شاهدانه هندی (کانابیس) استفاده می کنند.

بزرگترین مراکز تولید حشیش در جهان کشورهای مراکش و پاراگوئه هستند و استرالیا، آمریکا و کانادا هم بیشترین تعداد مصرف کننده حشیش و گراس را در خود جای داده اند.

بنابراین، همانطور که آمارها حکایت می کنند، بیش از ۷۰ درصد از معتادان جهان ماده اعتیادآوری را مصرف می کنند که نه در افغانستان تولید انبوه می شود و نه از این کشور به سایر نقاط جهان صادر می شود.

اگرچه در برخی از ایالات افغانستان نظیر بلخ (مزار شریف) یا کشورهایی نظیر روسیه، لبنان، استرالیا، نیوزلند، کانادا و آمریکا هم مقادیر قابل توجهی گراس (ماری جوآنا) و حشیش (بنگ و چرس) تولید می شود، اما هیچکدام از این ممالک به هنگام انتشار اخبار، نامشان به اندازه افغانستان پرآوازه نمی شود.

هروئین و کوکائین: کم تعداد اما مصیبت بار

نزدیک به ۲۰ میلیون نفر در جهان کوکائینی اند

از میان جمعیت ۲۲۰ میلیونی معتادان جهان، تنها ۱۹- ۱۵ میلیون نفر (کمتر از ۱۰ درصد) روزانه مشتقات مواد اعتیادآور از نوع مخدرها (تریاک، مرفین، هروئین، شیره و ...) استفاده می کنند که مرکز اصلی تولید غیرقانونی آن اکنون افغانستان است.

در آماری نسبتا مشابه، تنها ۲۱ - ۱۴ میلیون نفر از میان جمعیت معتادان جهان، روزانه مشتقات برگ درخت کوکا (کوکائین، کراک و ...) استفاده می کنند که نزدیک به ۱۰ درصد از جمعیت کل معتادان جهان را تشکیل می‌دهند.

اصلی ترین باندهای قاچاق کوکائین در مکزیک، کلمبیا و برزیل فعالیت می کنند و گسترده ترین مزارع کشت کوکا هم در آمریکای جنوبی قرار دارند. به همین خاطر نیز روسای جمهوری سابق کشورهای کلمبیا، برزیل و مکزیک عضو کمیسیون جهانی سیاستگذاری علیه مواد مخدر هستند.

اما آنچه افغانستان (هروئین)، مکزیک و کلمبیا (کوکائین) را در مرکز همیشگی آمار مربوط به اعتیاد قرار می دهد، این واقعیت است که با وجود آمار کمتر از ۲۰ درصدی معتادان به هروئین و کوکائین در جهان، اعتیاد به این مواد بسیار "آسیب رسان تر" از سایر انواع مواد اعتیاد آور رایج است و معتادان به این دو ماده معمولا پرهزینه ترین گروه معتادان برای دولت های جهان هستند.

همزمان، استفاده تزریقی از هروئین و کوکائین، زمینه گسترش بیماری ایدز را فراهم کرده است و به همین منظور دولت ها ترجیح می دهند در برنامه ریزی های خود به جای تمرکز بر "کمیت" معتادان و نوع ماده مصرفی آنها، بر "کیفیت" نوع اعتیاد و ماده اعتیادآور "سنگین" مورد استفاده معتادان توجه کنند.

به نظر می رسد که مصائب گسترده استفاده از هروئین و نه تعداد معتادان هروئینی، ریشه اصلی مورد توجه قرار گرفتن افغانستان در اخبار موادمخدر بوده است و به همین ترتیب، نام کلمبیا، برزیل و مکزیک به علت آسیب‌های جدی کوکائین و نه تعداد معتادان کوکائینی، مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است.

الکل و دخانیات: مجرمان تبرئه شده

اعتیاد به الکل، از سخت ترین انواع اعتیاد است

یکی از سوال های چهارگزینه‌ای آزمون نهایی برای متخصصان پیشگیری از اعتیاد این است که از میان هروئین تزریقی، کوکائین تزریقی، الکل و سیگار کدامیک "اعتیادآورتر" است و ترک کدامیک از این مواد "دشوارتر" است؟

پاسخ به نظر بدیهی می آید، اما اکثر داوطلبان این آزمون از کسب امتیاز این پرسش، باز می مانند. پاسخ صحیح آنست که سیگار اعتیادآورترین ماده و درمان الکلیسم هم از دشوارترین درمان هاست.

این دو ماده بیشترین تعداد مصرف کنندگان مواد اعتیادآور را مشتری دائم خود کرده اند و به طور قانونی در بسیاری از کشورهای جهان عرضه می شوند.

بنابر اعلام سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۱۴۰ میلیون الکلی در جهان وجود دارد.

تعداد سیگاری های جهان هم حدود یک میلیارد نفر برآورد می شود. دخانیات سالانه جان نزدیک به ۵ میلیون نفر را می گیرد. کشورهای غربی، بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده سیگار و الکل در جهان هستند.

با این حال به نظر نمی رسد، منع تجارت پر رونق الکل و دخانیات که بخش مهمی از مالیات آن نصیب دولت ها می شود، دست کم در آینده ای نزدیک جایی در میان سیاست های مبارزه با مواد اعتیادآور پیدا کند.

گزارش های نادرست از منابع درست

دخانیات قاتل جان پنج میلیون نفر در سال است

با گذشت یکصد سال از نخستین تلاش های بین المللی برای کنترل اعتیاد و تجارت مواد اعتیادآور، هنوز بیشتر سیاست های کلان سازمان های بین المللی و دولت ها، بر کنترل "عرضه" مواد متمرکز شده است و نه بر "کاهش تقاضا" و یا "کاهش آسیب های" اعتیاد.

هنوز هم در بسیاری از گزارش های تلویزیونی، خبرنگاران تلاش می کند با پخش تصاویری از معتادان خیابانی و ترکیب آن با عبارات "هولناک" مخاطبان خود را از "دردسرهای مواد" بترسانند.

به عبارت دیگر، از هنگام برگزاری اجلاس شانگهای چین (۱۹۰۹ میلادی) و پس از انتشار بیانیه مهم سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۸ که به بیانیه نیویورک شهرت یافته است، هنوز هم سیاستمداران می کوشند معضل اعتیاد را با "تحدید مواد مخدر" ریشه کن کنند.

در حالی که بسیاری از تحلیلگران هم اکنون "درستی" هرگونه برنامه ریزی برای کنترل اعتیاد را در میزان توجه آن به ریشه های زیستی، روانی، اجتماعی و روحانی (Bio-psycho-social and spiritual) اعتیاد ارزیابی می کنند، به نظر می رسد که دولتمردان ترجیح می دهند میدان دید خود را به عملیات پلیسی و مجازات های کیفری محدود کنند.

امیر پیام

بی بی سی