|
آمار میزان ابتلا به اچ‌آی‌وی_ایدز و مرگ و میر ناشی از این بیماری به صفر برسد.
درباره اچ‌آی‌وی و بیماری ایدز، مقالات زیادی نوشته و منتشر شده اما بسیاری از آنها به علت توصیف فنی و پیچیده‌ای که از ماجرا دارند، راه به گنجینه اطلاعات مردم عادی نمی‌برند. چنین است که بسیاری از مردم اگرچه از خطر بالقوه این ویروس و بیماری مرگباری که می‌تواند به‌وجود آورد، آگاه هستند اما جزئیات بیشتری از آن نمی‌دانند.
رویارویی انسان و اچ‌آی‌وی، داستان نبردی نابرابر است که اگر بالا بگیرد، سرانجام غم‌انگیزی را رقم می‌زند.
'سلیقه' دردسرساز
اسم آن را به زبان انگلیسی "اچ‌آی‌وی" (مخفف سه کلمه: ویروس، نقص ایمنی، انسانی) گذاشته‌اند چون ویروسی است که باعث ایجاد نقص در سیستم دفاعی بدن ما می‌شود.
اچ‌آی‌وی برای رشد و بقای خود، راهی جز حمله به سلول‌های سالم بدن شما ندارد. در واقع، این ویروس برخی از سلول‌های بدن شما را به کارخانه مطلوبی برای خود تبدیل می‌کند و در آنها خط تولید ویژه‌ای برای تکثیر خودش به راه می‌اندازد.
این ویژگی به خودی خود، الزاماً مرگ‌آور نیست، چرا که بسیاری از ویروس‌های دیگر نیز برای بقا و تکثیر خود همین کار را می‌کنند. اما مشکل اصلی به "سلیقه" ویروس اچ‌آی‌وی در انتخاب کارخانه تولیدی خود یا همان سلول‌های هدفش بازمی‌گردد؛ "سلیقه‌ای" که می‌تواند  برای انسان مرگ‌آفرین باشد.
 متأسفانه سلول‌های هدف ویروس اچ‌آی‌وی، در واقع برخی از کلیدی‌ترین سلاح‌های بدن شما در مقابله با میکروب‌ها و ویروس‌ها هستند. این سلول‌ها بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن را شکل می‌دهند و نابودی و کاهش آنها می‌تواند شما را به نوعی در برابر تهدیدات محیط اطراف‌تان خلع سلاح کند.
'کارخانه‌های' مرگ می‌دانستید که
- بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به اچ‌آی‌وی، ویروس را از طریق تماس جنسی دریافت کرده‌اند.
- بسیاری از افراد بالغ حامل اچ‌آی‌وی، از ابتدا با این ویروس متولد شده‌اند.
- تعداد زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله مبتلا به اچ‌آی‌وی در جهان، دو برابر مردان جوان است.
- دختران بالغ جوان، از نظر زیست‌شناختی بیشتر مستعد ابتلا به اچ‌آی‌وی هستند.
- ۴۵ کشور، سرزمین یا منطقه، محدودیت‌هایی برای ورود یا اقامت دایم و موقت افراد مبتلا اعمال می‌کنند.
- ورود مبتلایان به اچ‌آی‌وی به برونئی، عمان، سودان، امارات متحده عربی و یمن ممنوع است.
- مبتلایان علاوه بر دارو، به تغذیه خوب، آب سالم و رعایت بهداشت اولیه نیاز دارند.
- وقتی آزمایش می‌دهید، نتیجه منفی یعنی پادتن ضد اچ‌آی‌وی در خون‌تان وجود نداشته است.
- هنوز واکسن یا درمان قطعی برای اچ‌آی‌وی وجود ندارد.
اهداف مورد حمله اچ‌آی‌وی در خون شما قرار دارند. انواع ویژه‌ای از "سلول‌های" سفید خون که دفاع از بدن شما را به عهده دارند، مورد هجوم این ویروس قرار می‌گیرند. یکی از این اهداف، "لنفوسیت‌های تی" هستند.
اچ‌آی‌وی برای تضمین موفقیت خود در این حمله، ابزارهای کارا و مناسبی در اختیار دارد. در سطح خارجی این ویروس یا به زبان ساده تر، در پوششی که همچون لباس به تن کرده است، کلیدهای شیمیایی وجود دارد که دروازه‌های سلول هدف را به روی او می‌گشاید.
پس از چسبیدن ویروس به سلول هدف، که در حات عادی کارخانه سالمی به شمار می‌رود، مرحله تغییر کاربری کارخانه و راه‌اندازی خط تولید مورد نظر ویروس فرا می‌رسد. به این منظور، ویروس نیاز دارد که اتاق فرمان کارخانه هدف را تحت کنترل خود بگیرد.
در این مرحله، اچ‌آی‌وی، محتوای ژنتیکی (ژن‌های) خود که در واقع، همان فرمان و دستورالعمل لازم برای راه‌اندازی خط تولید ویروس است را به درون سلول هدف تزریق می‌کند. این دستورالعمل جدید برای رسیدن به هدف نهایی خود که همان تکثیر ویروس است، نیاز دارد که خود را به اتاق فرمان سلول یا همان "هسته" برساند. برای این کار، مراحل میانی دیگری را به سرعت در داخل سلول هدف سپری می‌کند و سپس وارد هسته می‌شود.
زمان ضربه نهایی است. فرمانی که از ویروس صادر شده بود، اکنون خود را در میان دستورالعمل ژنتیکی طبیعی سلول جای می‌دهد و اختیار کارخانه را به دست می‌گیرد. حالا این ویروس است که دستور می‌دهد کارخانه چه محصولات جدیدی باید تولید کند.
این کارخانه که تاکنون به تولید قطعات سپر دفاعی بدن مشغول بود، به این ترتیب، تولید محصولات تازه‌ای را آغاز می‌کند که در واقع، شامل قطعات مورد نیاز برای تولید ویروس‌های اچ‌آی‌وی جدید است. این قطعات ویروسی در مسیر خروج از کارخانه به سرعت سرهم‌بندی می‌شوند و با خروج از سلول و تکمیل نهایی، به سوی اهداف جدید حمله‌ور می‌شوند. سرنوشت کارخانه‌ای که مورد حمله قرار گرفته نیز غم‌انگیز است؛ به طوری که پس از تغییر کاربری و تولید ویروس‌های جدید، سرانجام از بین می‌رود.
تلاش بی‌فرجام
در بدن میلیاردها "لنفوسیت تی" وجود دارد. با از بین رفتن بخشی از آنها در اثر حمله اچ‌آی‌وی، بدن نیز آرام نمی‌نشیند و تلاش می‌کند که با تولید لنفوسیت‌های تازه، سربازان جدیدی به میدان بفرستد. با وجود این، سرنوشت این نبرد به نفع ویروس تمام خواهد شد چرا که تلفات بدن در این جنگ، بسیار بیشتر از نیروهای تازه‌ای است که می‌تواند به میدان اعزام کند.
صرف‌نظر از نابرابری تعداد سربازان جدید و کشته‌ها، بدن می‌کوشد از برگ برنده دیگری که در دست دارد بهره گیرد؛ به ترتیب که سربازان یا همان لنفوسیت‌های تازه نفس، با آشنایی و آگاهیِ بیش از پیش در مورد ویروس مهاجم، وارد میدان می‌شوند. آنها تلاش می‌کنند که به عنوان سپر دفاعی بدن، ویروس‌های مهاجم را به شیوه‌ای دقیق‌تر و کارآمدتر مورد حمله قرار دهند.
متأسفانه این تکنیک نیز راه به جایی نمی‌برد چرا که ویروس‌های مهاجم به تکنیک دیگری برای پاتک مجهز هستند. آنها گهگاه تغییرات جزئی در خود ایجاد می‌کنند که مزیت سربازان جدید را در شناسایی و هدف‌گیری هرچه بهتر آنها از بین می‌برد.
پرده آخر
سرعت و شدت نبرد و زمانی که این جنگ به طول می‌انجامد، در انسان‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد؛ به طوری که ممکن است سال‌ها با شدت کم به درازا بکشد یا این که با سرعت بیشتری به پایان نزدیک شود. در بهترین حالت، بدن فرد مبتلا و ویژگی‌های ژنتیکی او به گونه‌ای است که اساساً یک جنگ تمام عیار میان دو طرف در نمی‌گیرد؛ هر چند که تعدادی از ویروس‌های اچ‌آی‌وی در بدن او جا خوش می‌کنند.
اما در بدترین حالت، نبرد میان بدن و ویروس با سرعت و شدت بالایی ادامه می‌یابد. این همان مرحله‌ای است که از انسان مبتلا به اچ‌آی‌وی، به عنوان یک فرد "مبتلا به ایدز" نام برده می‌شود. اگر کار به اینجا نکشد، ممکن است فرد مبتلا به ویروس سال‌ها نبرد ملایمی را تجربه کند اما به بیماری ایدز مبتلا نشود.
کسانی که به ایدز مبتلا می‌شوند، در صورت دسترسی به داروهای کنونی موجود در بازار، از این نیروی کمکی بهره می‌گیرند. اما این نیروهای کمکی شیمیایی هم هنوز از توان قطعی برای مقابله با ایدز برخوردار نیستند و اگرچه ممکن است با طولانی‌تر کردن زمان نبرد، طول عمر بیشتری برای بیمار به ارمغان آورند، اما نمی‌توانند نتیجه جنگ را به نفع ما تغییر دهند.
پرده آخر از داستان این درگیری شدید (که ایدز نامیده می‌شود) میان اچ‌آی‌وی و بدن، به جا ماندن بدنی نحیف و بدون سپر دفاعی کافی برای زندگی است. اینجاست که مهاجم‌های فرصت‌طلب دیگری (میکروب و ویروس‌های دیگر) که همیشه در اطراف ما وجود دارند و تاکنون توان عرض اندام در مقابل ما را نداشتند، سر می‌رسند و با سوءاستفاده از ضعف بیمار، او را حتی با یک سرماخوردگی یا بیماری ساده دیگر از پا درآورند.
فرهاد رضائی |
