پل رينکون خبرنگار علمی بی بی سی

مجلسه ساينس يافته های دو مريخ نورد را چاپ کرده است

اين فهرست که هرسال توسط مجله "ساينس" (Science) تهيه می شود همواره باعث اختلاف نظر ميان کارشناسان و دانشمندان شده است و فهرست امسال نيز از اين قاعده مستثنی نيست.

مريخ نوردها عليرغم رقابت فشرده اکتشافات مهم ديگری، از جمله کشف يک گونه کوتوله هم خانواده انسان در اندونزی، در اين فهرست صدرنشين شدند.

اما دونالد کندی، سردبير مجله ساينس، گفت انتخاب جايگاه نخست در اين فهرست "کار چندان دشواری نيز نبوده است."

با اين حال همه با برداشت او موافق نيستند. برای برخی، اعلام خبر همانندسازی ژنتيکی جنين انسان توسط دانشمندان در کره جنوبی در ماه فوريه دارای اهميتی فراگير بوده است.

پروفسور کريستوفر هيگينز، مدير مرکز علوم بالينی شورای تحقيقات پزشکی در لندن، بريتانيا، گفت: "آن دستاورد (در کره جنوبی) دارای طيف گسترده ای از پيامدها خواهد بود و واقعا تحول مهمی است."

وی گفت: "من مريخ نوردها را در صدر نمی نشانم. البته دستاورد مهمی در زمينه فن آوری بوده است، اما آنها نشانه های حيات را کشف نکرده اند. اگر چنين کرده بودند، در آن صورت واقعه ای بی نهايت مهيج می بود."

دستاورد دانشمندان در کره جنوبی گام مهمی در جهت حرکت به سوی همانندسازی ژنتيکی برای مقاصد درمانی بود. اما پرفسور هيگينز همچنين آن را دارای تبعات فلسفی می داند.

نخستين عکس مستقيم از يک سياره در خارج از منظومه شمسی که حول ستاره ديگری می گردد به فهرست ده اکتشاف برتر سال راه نيافت

وی به بی بی سی گفت: "اين واقعيت که می توان چنين کرد (همانندسازی جنين انسان)، ما را از برخی اسراری که در اطراف انسان شکل گرفته دور می کند؛ چيزهايی مثل وجود روح در انسان که بی پرده بگويم زاده تخيل محض است."

"به تدريج ما را به نقطه ای نزديک می کند که تشخيص می دهيم ما تنها نوع متفاوتی از حيوانات هستيم. علم يعنی تلاش برای درک اينکه از کجا می آييم و مقصود زندگی چيست."

"همانندسازی ژنتيکی (کلونينگ) جنين انسان نقطه آغاز پاسخگويی به اين پرسش ها بود. ممکن است پاسخی مطابق ميل مردم نباشد - چرا که ممکن است اشاره کند زندگی مقصودی ندارد - اما به نظر من خيلی مهم است."

رتبه دوم

اکتشاف حيرت انگيز ديگری داير بر اين که يک گونه کوتوله از انسان (موسوم به ال بی 1) تا همين 13 هزار سال قبل در جزيره "فلورز" در اندونزی می زيست، در مکان دوم اين فهرست جای گرفته است.

اين اکتشاف که در نشريه "نيچر"، رقيب نشريه ساينس، چاپ شده بود يکی از اميدهای صدرنشينی در اين فهرست به حساب می آمد.

آقای کندی در سرمقاله ساينس نوشت اين اکتشاف "قوه تخيل بسياری را تسخير کرد". اما افزود که همچنين باعث طرح سوالاتی شده و جنجال آفرين بوده است.

اما برای سيمون سينگ، نويسنده و گوينده برنامه های تلويزيونی، برجسته ترين کشف سال، تصويری بود که بشر برای نخستين بار موفق شد از يک سياره که حول ستاره ديگری می گردد تهيه کند.

ال بی 1 يک انسان مونث بزرگسال به قد يک متر بود

اين عکس توسط منجمان در شيلی که محل چندين رصدخانه بزرگ اروپايی و آمريکايی است گرفته شد اما اصلا به اين فهرست راه پيدا نکرده است.

دکتر سينگ به بی بی سی گفت: "ما تاکنون ده ها سياره در خارج از منظومه شمسی پيدا کرده ايم و همين موضوع به تنهايی بينش ما نسبت به کيهان را عوض کرده است."

"اکنون می دانيم که سيارات ديگری وجود دارند زيرا می توانيم تاثير آنها را بر ستاره هايی که حول آنها می گردند ببينيم. اما اينکه در عمل سياره ديگری را ببينيم - حتی اگر شبيه سياره ما هم نباشد- کشفی خارق العاده است."

"خارق العاده از اين جهت که نه تنها از فن آوری لازم برای ديدن چنين شيئی برخوردار شده ايم، بلکه به اين خاطر که نشان می دهد ممکن است روزی سياره ای مانند زمين را ببينيم و شايد هم شواهد حيات در آن را کشف کنيم."

"برای من اين يک عکس تاريخی است و باور نمی کنم که در صفحه اول مجلات و روزنامه های سراسر جهان با آب و تاب منعکس نشد."

مهم ترين پيشرفت های علمی مجله ساينس برای سال 2004 به اين شرح است:

برنده: آب بر مريخ. اسپيريت و آپورچونيتی، دو مريخ نورد ناسا شواهد قانع کننده ای از وجود پايدار آب شور و اسيدی بر سطح سياره سرخ يافته اند.

'آدم کوتوله' اندونزيايی: تيمی از باستان شناسان به کشف خيره کننده يک گونه تازه هم خانواده انسان به قد يک متر که تا دوره های اخير در جزيره اندونزيايی فلورز زندگی می کرد نائل آمدند.

همانندسازی ژنتيکی انسان: محققان کره جنوبی با اعلام اين مطلب که جنين انسان را همانندسازی کرده اند در سراسر جهان خبرساز شدند. اين نخستين شاهد منتشر شده و "مرور شده از سوی ساير دانشمندان" داير بر عملی بودن اين تکنيک در سلول های انسان است.

درک چگاليده ها: در سال 2004، دانشمندان در درک گازهای فوق العاده سرد به نام چگاليده ها (condensates) گام های فوق العاده بزرگی برداشتند که به روشن شدن برخی مسائل مهم در فيزيک کمک کرد.

گنجينه پنهان دی ان ای: نشان داده شد که نقش "اوراق دی ان ای" (junk DNA) بسيار مهم تر از آن است که قبلا تصور می شد. معلوم شده است که وجود آنها برای کمک به بکار افتادن ژن ها در زمان و مکان مناسب بسيار حياتی است.

جفت پالسار: فيزيکدان های نجومی نخستين جفت شناخته شده پالسارها (pulsar) که همان ستاره های نوترونی گردان باشند را کشف کردند.

کاهش تنوع زيستی گياهان و حيوانات: در سال جاری مطالعات جامع و مفصلی که با بررسی مطالعات مربوط به دوزيست ها، پروانه ها، گياهان و پرندگان همراه بود، به يافته های نگران کننده ای درباره کاهش تنوع در ميان گونه های زيستی منجر شد.

آب زير ذره بين: نتايج تازه درباره ساختمان و رفتار شيميايی آب می تواند رشته های مختلف از شيمی گرفته تا علوم جوی را منقلب کند.

دارو برای فقرای جهان: به نوشته مجله ساينس، "شراکت عمومی-خصوصی" در سال 2004 به عنوان نيرويی مهم شکل گرفت و بر شيوه هايی که داروها توسعه داده شده و در کشورهای درحال توسعه توزيع می شوند تاثير گذاشت.

ژن ها در يک قطره آب: در سال جاری، پژوهشگران راه تازه ای برای شناسايی اشکال بسيار کوچک و بسيار دوردست حيات که قابل مشاهده نيستند کشف کردند. آنها آب را از محيط های متنوع جمع آوری و ترتيب ژن های شناور در آن را مشخص کردند.