بزرگی پروستات( دلایل و درمان)
بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات • بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات Benign Prostate hypertrophy • به علت دفع مکرر ادرار در شب دچار بی‌‌خوابی شده‌ام • به طور ناگهانی دچار احساس فوریت در دفع ادرار می‌شوم به طوری‌که نمی‌توانم صبر کنم. • دچار تأخیر در شروع ادرار شده‌ام. • اخیراً متوجه کاهش در نیرو و جریان ادرار شده‌ام (قطر ادرارم کاهش یافته است). • همیشه احساس پری مثانه دارم (احساس می‌کنم ادرارم به طور کامل تخلیه نمی‌شود). • در ناحیه کمر، لگن یا کشاله ران احساس درد می‌کنم. به طور متوسط برای 8 نفر از هر 10 نفری که چند تا از این علایم را دارند، احتمال بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) مطرح میشود. البته ممکن است این افراد دچار بیماری جدی‌تری چون سرطان پروستات باشند که احتمال آن کمتر است. بنابراین اگر پاسخ شما به هر یک از موارد بالا مثبت است، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
BPH چیست؟ غده پروستات، غده‌ای به اندازه یک گردوی کوچک(جوز) در بدن مردان است که بین مثانه و پیشابراه قرار دارد. یعنی بعد از گردن مثانه و در ابتدای مجرای ادراری یا همان پیشابراه، این پروستات شبیه یک کلوچه دونات گرد وجود دارد و در واقع پروستات، خود بخشی از این مجرا را تشکیل میدهد. تحت تأثیر بعضی عوامل، این غده شروع به بزرگ شدن (هایپرپلازی) می‌کند تا جایی که حتی میتواند به پیشابراه فشار بیاورد و آن را مسدود کند و به این ترتیب باعث کاهش نیرو و جریان ادرار یا حتی عدم جریان ادرار شود. اما این بزرگ شدن خوش‌خیم است؛ یعنی سرطانی نیست و در ضمن باعث ایجاد سرطان نیز نمی‌شود. هرچند حالت‌هایی هم وجود دارد که یک مرد همزمان دچار BPH و سرطان پروستات باشد.
بالا رفتن سن عامل بزرگی پروستات هنگامی که یک مرد به میانسالی می‌رسد، غده پروستات شروع به بزرگ شدن می‌کند و این بزرگ شدن با افزایش سن ادامه پیدا می‌کند. طبق آمار به دست آمده، در حدود 60 سالگی، نیمی از مردان آمریکایی دچار BPH هستند و برآورد شده است که در حدود 85 سالگی، 90 درصد آنها به این بیماری دچار می‌شوند. بزرگی پروستات به خودی‌خود مشکل‌ساز نیست. اما اگر پروستات به بزرگ شدن ادامه دهد میتواند باعث فشرده شدن پیشابراه و محدود شدن جریان ادرار شود. یعنی دیواره‌های داخلی کلوچه دونات شروع به بزرگ‌تر شدن می‌کنند و به تدریج پروستات به صورت سدی در برابر جریان ادرار قرار میگیرد. در چنین شرایطی مثانه ناچار است ادرار را با فشار از پیشابراه باریک‌شده خارج کند که در این صورت عضلات جوار مثانه شروع به قوی و کلفت‌تر شدن می‌کنند و این باعث میشود که هم جدار مثانه بسیار حساس شود و هم حجم داخلی آن کم شود، به طوری که حتی نتواند مقدار کمی از ادرار را در خود نگه دارد.
علایم BPH با توجه به توضیحاتی که داده شد، می‌توان علایم BPH را به 2 دسته تقسیم کرد: 1- آن دسته علایمی که مربوط به تنگی یا انسداد پیشابراه هستند، مثل: اشکال در شروع دفع ادرار جریان خفیف ادرار و قطع و وصل شدن آن چکیدن ادار بعد از اتمام دفع (یعنی برای ادرار کردن به دستشویی می‌روید ولی هر چه صبر می‌کنید ادرارتان نمی‌آید، در حالی‌که همچنان احساس ادرار دارید. بعد از چند مدت تازه ادرارتان شروع به آمدن می‌کند ولی به صورت باریکه‌ای نخی‌شکل از ادرار و تازه در حین آمدن همین باریکه هم چند بار جریان قطع و وصل میشود و بالاخره بعد از اینکه احساس کردید دیگر ادرار ندارید، هنوز جریان ادرار به صورت قطره قطره می‌آید و موجب آزارتان میشود.) 2- آن دسته علایمی که ناشی از تغییرات ثانویه در مثانه هستند، مثل: احساس فوریت در دفع ادرار دفع مکرر ادرار احساس عدم تخلیه کامل مثانه بعد از دفع ادرار بیدار شدن مکرر از خواب جهت دفع ادرار همانطور که گفته شد، پروستات بزرگ‌شده مثل یک سد در جلوی جریان ادرار قرار دارد. از طرفی کلیه‌ها به صورت طبیعی و بی‌خبر از این اتفاقات همچنان ادرار تولید می‌کنند و مثانه به تدریج پر میشود و برای دفع ادرار متوسل به زور شود. پس در نتیجه شروع به قوی و کلفت‌تر کردن عضلات خود می‌کند. در حالی‌که این کار نتیجه معکوسی دارد، چون باعث میشود حجم مثانه کمتر شود و در برابر مقدار ادرار کمتری احساس پربودن کند. از طرف دیگر تجمع ادرار و راکد ماندن آن پشت پروستات و در مثانه، باعث میشود مواد موجود در ادرار روی جدار مثانه تأثیر بگذارند و آن را حساس کنند. این ادرار باقی‌مانده مستعد عفونت و سنگ مثانه هم هست و این‌ها باعث به وجود آمدن علایم فوق می‌شوند. هنگامی که مثانه بسیار حساس شود به طوری که نتواند ادرار را در خود نگه دارد، بیمار دچار بی‌اختیاری ادرار میشود. فرد به علت کاهش حجم مثانه احساس فوریت می‌کند، یعنی احساس می‌کند اگر زود به دستشویی نرود ادرارش خودبه‌خود تخلیه و دفعات دفع ادرارش هم بیشتر میشود. سوزش یا درد در هنگام دفع ادرار در مواردی چون عفونت مثانه و سنگ مثانه دیده میشود. مشاهده خون در ادرار میتواند نشانه BPH باشد، ولی اغلب مردانی که دچار این بیماری هستند در ادرارشان خون دیده نمی‌شود.
آیا می‌توان این علایم را نادیده گرفت؟ علایم BPH شبیه علایم بیماری‌های جدی‌تری مثل عفونت مثانه، سرطان مثانه و سرطان پروستات است. به همین جهت در صورت بروز چنین علایمی حتماً با پزشک خود مشورت کنید. با اینکه BPH خوش‌خیم است و سرطان نیست و ایجاد سرطان نیز نمی‌کند، اگر به آن توجه نشود میتواند به مثانه و کلیه‌ها صدماتی جدی مثل: عفونت مثانه، سنگ مثانه و تخریب غیر قابل برگشت کلیه به علت پس زدن ادرار به درون کلیه وارد کند. درمان از آن جایی که این بیماری میتواند باعث عفونت مجاری ادراری شود، یک پزشک قبل از درمان خود BPH، معمولاً عفونت احتمالی را توسط آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌کند. در یک‌سوم موارد خفیف بیماری، علایم BPH بدون درمان و بعد از مدتی خودبه‌خود برطرف میشود؛ بنابراین در مواردی که علایم بیماری برای فرد قابل تحمل است، پزشکان غالباً درمانی را توصیه نمی‌کنند و تنها بیمار را تحت نظر می‌گیرند تا در صورت پیشرفت علایم یا تهدید سلامتی بیمار، درمان را آغاز کنند. برای درمان BPH راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از این راه‌ها استفاده از دارو است. اما داروها در تمامی بیماران مؤثر واقع نمی‌شوند و درضمن با قطع دارو پروستات دوباره شروع به بزرگ شدن می‌کند. از جمله داروهایی که در BPH استفاده می‌شوند می‌توان فیناستراید (Finasteride) و پرازوسین (Prazosin) را نام برد. فیناستراید این قرص که برای برطرف کردن علایم BPH به کار می‌رود، به طور خوراکی مصرف میشود. این دارو با برخی داروهای ضد فشار خون، هورمون‌های مردانه با عصاره نخل اره‌ای و ... تداخل دارویی دارد؛ بنابراین مصرف هر دارویی را به پزشک خود اطلاع دهید. از عوارض جانبی آن می‌توان بزرگ و دردناک شدن پستان‌ها، ضایعات پوستی و مشکلات جنسی را نام برد. تا 6 ماه بعد از اتمام دوز کامل فیناستراید، از اهدا خون پرهیز کنید؛ٰ چون تزریق خونی که حاوی فیناستراید است برای خانم‌های حامله ضرر دارد. پرازوسین این دارو به صورت کپسول خوراکی موجود است. مصرف این کپسول همراه غذا میتواند به کاهش عوارض جانبی آن کمک کند. در صورت مصرف این دارو فشار خون خود را به طور منظم چک کنید. فیتوگرافی یا گیاه‌درمانی، یکی دیگر از روش‌های درمانی برای BPH است. که در این روش از گیاهان یا عصاره آنها برای درمان بیماری استفاده میشود. از جمله این داروها می‌توان پوسته پیجئوم آفریکانوم (Pygeum Africanum)، ریشه اکیناسه پورپورا (Echinacea Purpurea) و میوه گیاه نخل اره‌ای (Saw Palmctto)، را نام برد. مکانیسم اثر این گیاهان ناشناخته است. روش‌های دیگری نیز وجود دارد که تنها برخی از علایم بیماری را برطرف می‌کنند و درواقع BPH را به طور کامل درمان نمی‌کنند و تنها در بیمارانی که جراحی در آنها امکانپذیر نیست، استفاده میشود. این روش‌ها که کم‌تهاجمی نامیده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند: 1- درمان با لیزر 2- تبخیر الکتریکی پروستات از راه پیشابراه (TVNA) 3- افزایش دما توسط مایکروویو 4- کندن یا جداکردن (ablation) سوزنی پروستات از راه پیشابراه 5- کاهش حجم پروستات با استفاده از فراصوت متمرکزشده با شدت بالا (HIFU). یعنی با استفاده از تجمع امواج صوتی حجم پروستات را کم می‌کنند 6- استنت‌های داخل پیشابراهی 7- گشاد کردن پروستات توسط بالون از راه پیشابراه. اما درمان به طریق جراحی بهترین راه حل برای بیماران مبتلا به BPH است. در این روش تنها قسمتی از پروستات که بزرگ شده (قسمت میانی) و به پیشابراه فشار می‌آورد برداشته میشود.
روش‌های مختلف جراحی 1-تراشیدن و برداشتن قسمتی از پروستات از راه پیشابراه (TURP). در این روش داخلی‌ترین قسمت پروستات (قسمت میانی) برداشته میشود. برای این کار وسایل پیشرفته‌ای مثل وسایل جراحی لاپاروسکوپی از طریق مجرا به پروستات می‌روند و ذره ذره از داخل، پروستات را می‌تراشند و به اصطلاح کانال باز می‌کنند. در این روش، جراحی باز انجام نمی‌شود و بیمار زودتر از بیمارستان مرخص میشود. 2- برش دادن پروستات از راه پیشابراه. در این روش با ایجاد 1 یا 2 برش در غده پروستات، فشار داخلی پروستات کاهش می‌یابد و به اصطلاح این برش‌ها باعث می‌شوند که پروستات کمی بازتر و مجرا گشادتر شود. این روش کمتر از روش TURP تهاجمی است، اما روش TURP به علت آن‌که بیشتر مؤثر واقع میشود، توسط بسیاری از پزشکان به عنوان روش انتخابی، برگزیده میشود. اما از این روش معمولاً در مواردی که بزرگ شدن پروستات اندک باشد استفاده میشود که در این صورت مؤثر بودن آن به اندازه TURP خواهد بود. 3- جراحی باز ساده پروستات (پروستاتکتومی). از این روش در مواردی که پروستات خیلی بزرگ شده باشد استفاده میشود. در این روش بسته به تکنیک عملی، یک برش در قسمت پایین شکم و زیر مثانه داده میشود و پروستات که مثل یک گردوی بزرگ شده است، خارج میشود. سپس بقیه مجرای ادرار به گردن مثانه وصل میشود تا جای خالی پروستات احساس نشود. عوارض این روش جراحی کمی بیشتر از روش‌های کم‌تهاجمی است ولی درمان قطعی است؛ چون دیگر پروستاتی وجود ندارد که بخواهد بزرگ شود. بعد از جراحی ساده پروستات و همچنین بعد از روش‌های کم‌تهاجمی، ممکن است تا مدتی علایمی مثل خون در ادرار به طور گذرا، عفونت مجاری ادراری، بی‌اختیاری موقتی ادرار و علایم دایمی‌تری مثل کاهش فعالیت جنسی، دیده شوند. اما اغلب این علایم بعد از گذشت 1 سال به کلی بهبود می‌یابند. فاکتورهای خطر برای ابتلا به BPH: فاکتورهای خطر BPH به طور کامل شناخته نشده است اما به نظر می‌رسد موارد زیر در ابتلا به BPH نقش داشته باشند. افزایش سن. این عامل مهم‌ترین فاکتور خطر برای ابتلا به BPH است. در سن 55 سالگی تقریباً 25 درصد مردان، علایم انسدادی دفع ادرار را پیدا می‌کنند و در 75 سالگی، 50 درصد آنها از کاهش نیرو و قطر ادرار شکایت دارند. یک جمله معروف هم وجود دارد که می‌گوید: «اگر همه آقایان عمر طولانی داشته باشند، تقریباً همه‌شان مبتلا به BPH می‌شوند». نژاد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که بروز BPH در نژاد جنوب اروپایی و سیاهپوستان بیشتر است. سابقه خانوادگی. مردانی که 3 عضو یا بیشتر از افراد خانواده آنها دچار BPH هستند، بیشتر از مردانی که سابقه خانوادگی BPH ندارند در معرض این بیماری قرار دارند. وضعیت پزشکی. بیماری BPH در مردهای چاق، بیماران قلبی و عروقی و دیابتی‌های نوع 2 (غیر وابسته به انسولین)، افرادی که کلسترول (HDL) خونشان پایین است، بیماران فشار خونی و افرادی که سطح انسولین در خونشان بالا است، بیشتر دیده میشود.
نقش تغذیه تحقیقات نشان داده است که بین مصرف چربی لبنیات به ویژه کره و مارگارین و بزرگی پروستات ارتباط وجود دارد. همچنین کمبود عنصر روی و افزایش کلسترول میتواند به بزرگ شدن پروستات کمک کند. توجه داشته باشید که گوشت و روغن دانه‌های روغنی حاوی غلظت بالایی از عنصر روی هستند.
سرطان پروستات آرنوکارسینوم پروستات یا همان سرطان پروستات، مثل همه سرطان‌های دیگر بزرگ شدن و تکثیر بی‌رویه و خارج از کنترل سلول‌های پروستات است. این سلول‌ها در داخل غده تکثیر و از کپسول خارج می‌شوند بافت چربی و پیوندی اطراف پروستات را آلوده می‌کنند و به سمینال وزیکول (یکی از اجزای سیستم تولید‌مثل در بیضه) می‌روند. این سلول‌ها با تکثیر زیاد حتی می‌توانند به بقیه جاهای بدن هم دست‌اندازی کنند. اولین جا معمولاً استخوان است و بعد کبد و ریه و دیگر نقاط بدن. سلول‌های سرطانی از طریق خون گسترش می‌یابند. شیوع این بیماری در بین سیاهپوستان، نژاد اروپای جنوبی و آسیای غربی‌ها بیشتر است، ولی در بین بومیان آمریکایی و نژاد آسیای شرقی، بیماری بسیار نادری است. احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن، افزایش می‌یابد. به طوری‌که تا قبل از سن 45 سالگی ابتلا به آن بسیار بعید است. ولی با افزایش سن به دهه پنجاه، 30 درصد مردان و در دهه هفتاد عمر، بین 60 تا 80 درصد مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند (دانشمندان کشورهای مختلف با کالبد‌شکافی مردانی که به دلایل مختلف مرده بودند، به این اعداد دست یافتند). گفته میشود تقریباً 100 درصد مردانی که عمر طولانی دارند، به BPH مبتلا می‌شوند و از این تعداد نیز یک‌ششم سرطان پروستات می‌گیرند. در سال 2004 فقط در کشور آمریکا 231 هزار مورد جدید ابتلا به سرطان گزارش شد و 30 هزار نفر نیز بر اثر این بیماری جان باختند. با کمی توجه به این عددها می‌توانید اهمیت این بیماری را دریابید.
عوامل خطر مهم‌ترین عامل ابتلای سرطان پروستات، وراثت است. وجود یک مورد ابتلا در یکی از بستگان درجه یک، خطر ابتلا را افزایش میدهد. مردانی که پدر یا برادرشان مبتلا به سرطان پروستات باشند، دو برابر افراد عادی در معرض خطرند. مطالعه روی دوقلوها نشان داده است که 40 درصد خطر ابتلا به سرطان پروستات مربوط به وراثت است. اگرچه یک ژن خاص به عنوان عامل سرطان مشخص نشده، ولی ژن‌های زیادی به عنوان عوامل مؤثر در این قضیه دست دارند. بعضی مطالعات نشان داده‌اند 2 ژن BRCA یک و دو که در خانم‌ها مسؤول به وجود آمدن سرطان تخمدان و پستان هستند، در آقایان ممکن است عامل سرطان پروستات باشند. غیر از مسأله وراثت باید عوامل زیر را هم در نظر داشت سن 55 سال یا بیشتر رژیم غذایی حاوی مقدار زیاد چربی‌های با زنجیره اشباع مواجهه با بعضی فلزات سنگین مثل کادمیوم، اورانیوم و... نژاد (که به آن اشاره شد) ورزش نکردن، زندگی تنبل‌وار! سیگار کشیدن جدا از عوامل فوق، بعضی فاکتورهای دیگر هم در ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری مؤثرند. آقایانی که اسیدلینولئیک خونشان بالااست، بیشتر مبتلا می‌شوند. کسانی که ویتامین E (که در سبزیجات خصوصاً آن‌هایی‌که برگ‌های سبز زیادی دارند، یافت می شود)، لیکوپن(که در سیب‌زمینی است)، اسید چرب امگا-3 و ماده معدنی سلنیوم، کم مصرف می‌کنند بیشتر هم از سایرین احتمال ابتلا به سرطان را دارند. کاهش ویتامین D بدن هم میتواند احتمال سرطانی‌شدن پروستات را افزایش دهد. بعضی داروها و اقدامات پزشکی هم بر سرطان پروستات تأثیر دارند. به عنوان مثال، مصرف روزانه داروهای ضد التهابی مثل آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن و همچنین استفاده مرتب از داروهای پایین‌آورنده چربی خون، مثل استاتین‌ها که برای بیماران قلبی تجویز میشود، میتواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. از طرفی بعضی اقدامات پزشکی مثل وازکتومی یا بیماری‌هایی مثل عفونت یا التهاب پروستات و علی‌الخصوص بیماری‌های عفونی پروستات که از طریق جنسی منتقل می‌شوند (سوزاک، کلامیدیا و سیفیلس) خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند و بالاخره چاقی و سطح بالای هورمون مردانه تستوسترون در خون نیز میتواند احتمال ابتلا به سرطان پروستات را بالا ببرد. گفته میشود رابطه جنسی منظم و سالم در کاهش خطر ابتلا، نقش مؤثری دارد. متاسفانه تصور عمومی بر این است که بیماری سرطان پروستات بیماری بدی است. در بعضی فرهنگ‌ها آن را مشابه بیماری‌های منتقله جنسی می‌دانند، در حالی‌که با توجه به مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که عوامل بسیاری در به وجود آمدن این بیماری دخیل هستند که مهم‌ترین آنها وراثت است و عفونت‌های جنسی پروستات سهم کمی را بر عهده دارند.
نحوه تشخیص متأسفانه سرطان پروستات در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد و در گذشته اغلب بیماران با گسترش بیماری و پیشرفت آن تشخیص داده می‌شدند. ولی امروزه با بهبود روش‌های غربالگری و در دسترس بودن آنها و همچنین افزایش فرهنگ عمومی، سرطان پروستات به دنبال یک آزمایش PSA خون یا معاینه انگشتی مقعد در یک چکاپ روتین، تشخیص داده میشود. با این حال علایم کلی سرطان پروستات بسیار شبیه علایم بزرگ‌‌شدن خوش‌خیم پروستات (BPH) است. سوزش و تکرر ادرار، افزایش دفعات ادرار کردن در شب، کاهش نیرو و جریان ادرار (باریک شدن ادرار) و وجود خون در ادرار یا مایع منی، از علایم مشترک بین BPH و سرطان پروستات است. به همین دلیل پزشکان به بیمارانی که علایم انسدادی دارند توصیه می‌کنند یک بار آزمایش PSA خون بدهند و معاینه انگشتی مقعد را با دقت برایشان انجام می‌دهند. کمردرد، وجود درد مبهم یا خشکی درستون فقرات، لگن‌ها و درد در دنده‌ها از دیگر علایم سرطان پروستات است و نشان‌دهنده پیشرفت بیماری و گسترش آن به استخوان‌ها. گاهی اوقات بیماری مهره‌های کمر را درگیر می‌کند و موجب تنگی کانال نخاعی و فشار روی اعصاب میشود و علایمی مثل ضعف در عضلات پا و بی‌اختیاری ادرار و مدفوع را به وجود می‌آورد. به طور کلی سرطان پروستات با مشاهده افزایش سطح PSA در خون و در معاینه انگشتی مقعد (DRA) با لمس قوام سخت و سنگی و دانه دانه پروستات تشخیص داده میشود. ولی برای تأیید تشخیص باید حتماً بیوپسی انجام شود. بیوپسی پروستات، جدا کردن مقداری از بافت پروستات توسط یک سوزن مخصوص و رنگ‌آمیزی و مشاهده سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ است. برای افزایش دقت بیوپسی معمولاً از 6 یا 12 نقطه پروستات، نمونه تهیه میشود. امروزه با پیشرفت علم پزشکی سرطان پروستات اگر زود تشخیص داده شود، بسیار قابل درمان است. به همین دلیل سال‌ها است معاینه انگشتی مقعد و آزمایش PSA، جزء معاینات روتین درآمده است و پیشنهاد میشود تمام آقایان بالای 45 سال، سالانه این آزمایش‌ها را انجام دهند.
روش‌های درمان درمان سرطان پروستات به عوامل متعددی بستگی دارد؛ یعنی سرطان پروستات یک روش درمانی واحد ندارد. سن و شرایط بالینی بیمار، وضعیت جسمانی وی و مهم‌تر از همه مرحله بیماری در تعیین روش درمان نقش دارند. درمان جراحی (خارج کردن پروستات، بافت اطراف و گاهی بیضه)، پرتودرمانی، فراصوت متمرکزشده با شدت بالا، کرایو سرجری، هورمون‌درمانی ، شیمی‌درمانی یا تلفیقی از روش‌های فوق، روش‌های مختلف درمان را شامل میشود. با توجه به تنوع انتخاب روش درمان، اطلاع بیماران از روش‌های مختلف و عوارض آنها و همچنین اطلاع پزشک از وضعیت بیمار میتواند در امر درمان بسیار اهمیت داشته باشد. درمان جراحی رادیکال پروستاتکتومی که شامل خارج کردن پروستات و متعلقات آن و گاهی بیضه‌ها میشود، قطعی‌ترین روش درمان است. اگرچه عوارض روحی و جسمی آن بیشتر است، ولی نشان داده شده در صورتی‌که بیماران وضعیت جسمی خوبی داشته باشند و بیماری هم پیشرفته نباشد، نتیجه درمان عالی است. گاهی اوقات هم که بیماری خیلی پیشرفته باشد و جاهای مختلف بدن درگیر باشد، دیگر پروستات خارج نمی‌شود و فقط به خارج کردن بیضه‌ها اکتفا میشود؛ چون هورمون و دانه‌ای که بیضه‌ها تولید می‌کنند موجب تکثیر سلول‌های سرطانی می‌‌گردد. هورمون‌درمانی هم روش شایع و مؤثری است که این روزها انجام میشود. هدف هورمون‌درمانی جلوگیری از ساخته شدن تستوسترون است. فلوتامید، بیکلوتامید و هیستریلین، از جمله این هورمون‌ها هستند که اثر خود را به طرق مختلف اعمال می‌کنند. از عوارض این داروها افسردگی، وجود خون در ادرار ، بزرگ شدن پستان‌ها (ژنیکوماستی)، سردرد، گرگرفتگی، کاهش انرژی، حساسیت موضعی و انسداد مجرای ادراری است. بیمارانی که هورمون‌درمانی می‌شوند، در ابتدا به مدت 2 هفته علایم بیماری‌شان شدت می‌یابد ولی بعد با اثر داروها علایم کاهش می‌یابد و رفته رفته برطرف می‌شوند. جراحی هم عوارض خاص خود را دارد. بی‌اختیاری ادرار، انسداد مجرای ادراری، سرریز کردن ادرار، ناتوانی جنسی و عقیمی از عوارض جراحی است که بعضی از آنها بعد از مدتی کاملاً از بین می‌روند و بعضی نیز باقی می‌مانند. یک از روش‌های درمانی دیگری که وجود دارد، پرتودرمانی است که این روزها با آمدن دستگاه‌های شتاب‌دهنده خطی و کاهش عوارض پرتودرمانی، به تدریج جای جراحی را میگیرد. براکی‌تراپی یا کاشت مواد رادیواکتیو در بافت پروستات، کرایوسرجری و استفاده از امواج فراصوت متمرکز با شدت بالا و همچنین شیمی‌درمانی، از روش‌های کمتر شایع درمان سرطان پروستات هستند. روش درمانی دیگری هم که وجود دارد، روش«صبر و مشاهده» است. این روش در مواقعی به کار می‌رود که در یک بیمار مسن بیماری در مراحل بسیار اولیه قرار دارد و به کندی در حال پیشرفت است. در این حالت با معاینات مرتب و کنترل دقیق علایم تا هنگامی که علایم هشداردهنده ایجاد نشدند، هیچ‌گونه اقدام تهاجمی یا درمانی انجام نمی‌شود. گاهی اوقات هم که عوارض عمل جراحی، رادیوتراپی و غیره بیشتر از فواید درمان بیماری است، با کنترل علایم صبر میشود تا بیمار شرایط درمان را به دست آورد.
پیشگیری پیشگیری از سرطان پروستات با توجه و تنظیم عوامل خطر امکانپذیر است. تنظیم رژیم غذایی و کاهش مصرف چربی‌های حیوانی، استفاده از ویتامینE، D و ماده معدنی سلنیوم به طور روزانه، استفاده از سویا در رژیم غذایی به خاطر وجود نوعی استروژن به نام فیتواستروژن در آن ممکن است از سرطان پروستات جلوگیری کنند. اثر بعضی داروها مانند فیناستراید و دوتاستراید با جلوگیری از تبدیل تستوسترون به دی‌هیدرو تستوسترون که فرم فعال آن است، هنوز در مرحله آزمایش قرار دارد و به طور گسترده از این داروها استفاده نمی‌شود. آزمایش سالانه PSA و مراجعه به پزشک برای انجام معاینه انگشتی مقعد نیز هم از روش‌های مؤثر و هم غربالگری برای پیشگیری و تشخیص به موقع سرطان پروستات هستند.
شتری که در خانه آقایان می‌خوابد اگر چه غده پروستات اولین بار در سال 1536 توسط یک آناتومیست ونیزی کشف شد، ولی کشف نوع سرطانی آن سال‌ها طول کشید و تا سال 1853 کسی فکر نمی‌کرد که این غده دچار سرطان شود. تا قبل از قرن 19 و همین چند سال قبل، سرطان پروستات یک بیماری نادر به شمار می‌رفت؛ چون در آن موقع امید به زندگی پایین بود و انسان‌ها کمتر عمر می‌کردند. از طرفی چون سرطان پروستات بیماری سنین بالا است، بالتبع مردها این‌قدر عمر نمی‌کردند که به سرطان پروستات مبتلا شوند. علاوه بر این موضوع، در آن زمان‌ها تست‌های تشخیصی و کلاً روش‌های تشخیصی سرطان آن‌قدر پیشرفت نکرده بودند تا بتوانند همه موارد بیماری را تشخیص دهند، ولی به تدریج با بهبود وضعیت زندگی و بهداشت عمومی، امید به زندگی افزایش یافت و به دنبال آن موارد سرطان پروستات نیز زیاد‌تر شد تا جایی‌که امروزه این بیماری یکی از شایع‌ترین سرطان‌های آقایان است. به همین دلیل توجه مجامع پزشکی و علمی هم، به این بیماری بیشتر شده است تا آن‌جا که تا کنون دو بار به تحقیقاتی که در این مورد شده جایزه نوبل پزشکی اهدا شده است. یک‌بار در سال 1966 چارلز هاگینز به خاطر کشف اثرات استروژن در درمان پروستات برنده جایزه نوبل شد و فقط به فاصله 11 سال بعد در سال 1977 دو دانشمند به نام‌های دابلیو اسکالی و راجر گایلمین به خاطر کشف اثرات یک هورمون دیگر (GNRH) در این بیماری، برنده جایزه نوبل فوق شدند. با توجه به شیوع بالای این بیماری و عوارض و مشکلاتی که ابتلا به این بیماری و تشخیص دیر‌هنگام یا حتی درمان‌های مختلف می‌توانند داشته باشند، لازم است سرطان پروستات در جامعه بهتر شناخته شود تا برای پیشگیری و مراقبت و درصورت ابتلا، درمان صحیح این بیماری آمادگی بیشتر وجود داشته باشد.
بهترین راه پیشگیری چیست ؟ همانطور که گفته شد ، این بیماری غالبا در افراد بالای چهل سال رخ میدهد ، پس چنین افرادی باید حواس خود را بیشتر جمع کنند ، به این افراد توصیه میشود هر یک سال یک بار ، ازمایش پروستات بدهند ، این ازمایش که شامل یک سونوگرافی و یک کشت نمونه ادرار است ، هزینه چندانی ندارد ، اما تاثیر بسیار زیادی در پیشگیری و درمان این بیماری قبل از رسیدن به حد بحرانی دارد ، زیرا درمان این بیماری در مراحل اولیه، بسیار ساده تر وموفقیت امیز تر از زمانیست که،به حد بحران رسیده باشد. درست است که گفته شد این بیماری در معمولا در سنین بالای چهل سال اتفاق می افتد ، ولی به این معنا نیست که مردانی که کمتر از چهل سال سن دارند ، باید نسبت به این بیماری بی تفاوت بوده و هیچ اقدامی در جهت پیشگیری از این بیماری نکنند ، همه ما باید بدانیم که زمینه ایجاد سرطان پروستات ، در دوره جوانی شکل میگیرد و فقط زمان اشکار شدن ان در سنین بالای چهل سال است ؛ پس همه ما باید از همان ابتدای دوران بلوغ نسبت به تغذیه و مسایل اخلاقی حساس باشیم ، زیرا اگر نسبت به این دو عامل بی توجه باشیم ، ممکن است زمینه ساز این بیماری درآینده شوند. برای اینکه اهمیت این مسایل را به خوبی بدانیم ، به تشریح بیشتر آنها و رابطه انها با سرطان میپردازم :
تغذیه : غذاهای تند و پر ادویه ، سبزیجاتی همچون پیاز و میوه های گرمسیری همچون موز وانبه ، قابلیت هورمون سازی زیادی در مردان دارند ، پس طبق گفته های قبلی ، که افزایش سطح این هورمون میتواند کار اضافی را به پروستات تحمیل کند ، پس پیشنهاد میشود ، در مصرف اینگونه غذا ها زیاده روی نشده و همواره تعادل در مصرف این غذاها در نظر گرفته شود . گوجه فرنگی(بادنجان رومی) دارای ماده ای به نام لیکوپن است ، که تحقیقات ثابت کرده در پیشگیری از سرطان پروستات ، بسیار موثر است ، پس مصرف گوجه فرنگی ، به خصوص به صورت پخته (که دارای لیکوپن بیشتری است) توصیه میشود.
مسایل اخلاقی : وجود مسایلی همچون خودارضایی و یا بی بند وباری جنسی ، نه تنها میتواند بر روی دستگاه های تولید هورمون جنسی تاثیر بگذارد ، بلکه میتواند بر روی پروستات نیز اثر بگذارد و موجب مستهلک شدن آن بشود ، همچنین کشیدن سیگار و مواد دخانی که ام السرطان هستند ، نیز میتواند زمینه ساز خوبی ، برای این بیماری مهلک شود.
