|
ایرنا- ساخت پایگاه نظامی تازه ای برای استقرار
پهپادهای آمریکایی در نیجر در آفریقا، اقدامی به
منظور احاطه هر چه بیشتر واشنگتن بر اوضاع منطقه
ساحل به بهانه مبارزه با تروریسم و ناامنی است؛
غافل از اینکه همین امر می تواند به بحران و تنش
های منطقه ای دامن زند.
آمریکا از یازدهم سپتامبر 2001 (بیستم شهریور
1380) تاکنون بهانه مبارزه با تروریسم را به دست
گرفته و این حق را برای خود تعریف کرده است که
بتواند با این دستاویز به گوشه و کنار دنیا سرک
بکشد و شکل نوین استعمار را دنبال کند.
اوضاع نابسامان آفریقا به ویژه کشورهای شمال آن طی
چند سال گذشته فضای مناسبی برای سر بر آوردن گروه
های تندرو نوپا یا قدرت افزایی شبه نظامیان پیشین
فراهم کرد که نمونه آن را در تونس، مصر، لیبی،
الجزایر، نیجریه و... می بینیم.
در این میان، سرریز ناآرامی ها به دیگر کشورهای
منطقه نیز بحران های امنیتی گسترده ای را پدید
آورد که بروز جنگ داخلی در مالی از آن جمله بود.
ماجرا از آنجا رقم خورد که در سال 1390 و در
بحبوحه درگیری گروه های شبه نظامی با «معمر قذافی»
رهبر کشته شده لیبی، مداخله مستقیم نظامی برای
کنترل موج ناشی از خیزش های مردمی در منطقه منا
(خاورمیانه و شمال آفریقا) در آغاز به رهبری
آمریکا و سپس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)
صورت گرفت.
گرچه نتیجه این اقدام، سرنگونی قذافی بود اما سلاح
های اهدایی غرب و نیز انبارهای تسلیحاتی چپاول شده
به دست گروه هایی افتاد که برخی از آنها دیدگاه
های تندروانه داشته و سال ها از ترس سرکوبی ها،
مخفیانه به تقویت پایه های فکری و جذب نیرو و
گردآوری امکانات پرداخته بودند.
باز گسترش این گروه ها در منطقه در وهله نخست
گریبان همسایه دیوار به دیوار لیبی یعنی مالی را
گرفت و دلیلی دوباره شد برای لشکرکشی غرب به قاره
آفریقا در سال 1391 به نام مبارزه با گروه های
قبیله ای مانند «طوارق»، جدایی طلبانی مانند «جنبش
ملی آزادیبخش (ازواد)» و البته تندروهای تکفیری
مانند «انصارالدین» مرتبط با القاعده مغرب عربی که
شمال مالی را تصرف کرده بودند.
همزمان با جنگ مالی، شبه نظامیان گردان «الموقعون
بالدم» در شمال غرب منطقه ساحل (الجزایر) و اعضای
«بوکوحرام» در جنوب آن (کامرون به ویژه نیجریه) بر
دامنه فعالیت های خود افزودند.
همچنین «انصار الشریعه» در لیبی و تونس و گروهک
«توحید و جهاد در غرب آفریقا» در مرزهای الجزایر،
نیجر و مالی دیگر بخش های منطقه ساحل را ناآرام
کردند.
بسیاری از این گروه های تندرو پیوندی نزدیک با
دیگر همفکران خود مانند گروهک تروریستی- تکفیری
«داعش» دارند که به اعتراف مقام های آمریکایی،
ساخته دست غرب برای تجزیه خاورمیانه است.
داعش طی این سال ها در سوریه و عراق به کشتار
مشغول بوده و به تازگی به دلیل تهدید کشورهای غربی
و سر بریدن شماری از شهروندان آن، از سوی این
کشورها «خطر بزرگ» نام گرفته است.
برای نمونه به نوشته بیست و دوم تیرماه روزنامه
الجزایری «الخبر»، سرکرده گروهک توحید و جهاد در
غرب آفریقا وفاداری خود به رهبر داعش را اعلام
کرد.
در چنین شرایطی، غرب به ویژه آمریکا راه آفریقا را
پیش گرفته است تا بلکه اوضاع شمال این منطقه را در
دست بگیرد.
** آمریکا در شمال آفریقا
نشست سه روزه آمریکا- آفریقا که ماه گذشته با حضور
رهبران و مقام های سیاسی 50 کشور آفریقایی در
واشنگتن برگزار شد در واقع با بازتعریف سیاست های
کاخ سفید در قاره سیاه همراه بود.
«باراک اوباما» رییس جمهوری سیاه پوست و آفریقایی
تبار آمریکا، افزون بر پیشبرد قرارداد 14 میلیارد
دلاری با این کشورها موضوع «امنیت» را برجسته ساخت
و بر کمک های نظامی و البته «غیرمستقیم» واشنگتن
در قاره سیاه در قالب تامین مالی صلحبانان و
سربازان واکنش سریع تاکید کرد تا با عبرت گرفتن از
رخدادهای افغانستان و عراق کمتر جان سربازان
آمریکایی را به خطر اندازد و زبان انتقاد افکار
عمومی این کشور را دراز نکند.
او به خوبی بر موج نگرانی رهبران آفریقایی از
تروریسم که از نشست یازدهم شهریور آنان در کنیا
نیز مشهود بود، سوار شد تا در دوره رکود اقتصادی
کشور خود و نیز بحران مالی منطقه یورو، راهی برای
کاهش سرعت نفوذ چین و دیگر قدرت های نوظهور شرقی
مانند هند بیابد.
یکی از راهبردهای نظامی آمریکا برای تثبیت حضور کم
هزینه و بی خطر در آفریقا و البته دیگر نقاط جهان
مانند پاکستان و یمن، بکارگیری پهپادها و محدود
کردن نظامیان آمریکایی به فرماندهان کم شمار آن هم
برای ارایه آموزش هایی به سربازان بومی آفریقا
است.
دوم آبان ماه پارسال هم خبرگزاری فرانسه به نقل از
ژنرال «دیوید رودریگز» فرمانده «نیروهای آمریکا
برای آفریقا» یا «آفریکام» ، نوشت: آمریکا بر این
باور است که داشتن مرکز فرماندهی برای آفریقا،
کارآمدی ما را برای پشتیبانی نظامی از وزارت
امورخارجه بهبود می بخشد.
به نوشته بیست و پنجم آذرماه 1392 تارنمای انگلیسی
«دیلی میل»، «آمریکا دستکم در 140 کشور جهان، پنج
هزار پایگاه نظامی دارد که نیمی از آنها در آفریقا
و خاورمیانه است و البته از شمار واقعی پایگاه های
مخفی مربوط به پهپادها که به لحاظ نفوذ سیاسی و
مزیت های اقتصادی هواداران زیادی در دولت اوباما
دارد، اطلاعات چندانی در دست نیست».
هم اکنون آمریکا در آفریقا -کشور جیبوتی- پایگاه
دایمی «لمونیر» را در اختیار دارد و مدتها است
برای جایابی مرکز فرماندهی آفریکام که از سال 1387
به طور موقت در «اشتوتگارت» آلمان قرار دارد،
دنبال کشور مناسب می گردد.
کاخ سفید از سال 1391 با مقام های موریتانی برای
ساخت پایگاه نظامی دایمی در شهر «همریه» در شمال
این کشور، به توافق آغازین رسید. تلاش های واشنگتن
برای نفوذ در موریتانی تا اندازه ای است که حتی به
نوشته بیست و پنجم مردادماه 1393 تارنمای «موراکو
آن دی موو» ، فرماندهان نظامی این کشور به منظور
«تقویت روابط با آفریکام و افزایش توانمندی
دوجانبه نظامی» به آلمان رفتند.
این، در حالی است که تارنمای شبکه «پرس تی. وی»
بیست و یکم اردیبهشت ماه امسال به نقل از منابع
محلی الجزایر از رد درخواست آمریکا برای ساخت
پایگاه در این کشور به منظور «افزایش نظارت هوایی
بر قاره آفریقا» خبر داد. در واکنش به این تصمیم
نیز سفیر آمریکا در الجزایر اعلام کرد واشنگتن
برخلاف توافق های پیشین، پهپادهای رزمی به الجزایر
نمی فروشد.
این در حالی است که به نوشته این تارنما به نقل از
خبرگزاری انگلیسی «رویترز»، سال 1391 در جریان
گروگانگیری 40 شهروند خارجی در تاسیسات گازی «ان
امیناس» الجزایر، واشنگتن پهپادی برای جاسوسی از
این مکان به الجزایر فرستاد و سرانجام فقط 2
گروگان آمریکایی آزاد شدند.
از سوی دیگر، به نوشته دهم خردادماه روزنامه
آمریکایی «نیویورک تایمز»، وزارت دفاع آمریکا از
سال گذشته میلادی برنامه ای محرمانه در چهار کشور
لیبی، نیجر، موریتانی و مالی به منظور آموزش پنج
ساله سربازان محلی برای عضویت در نیروی ویژه
مبارزه با تروریسم به اجرا گذاشته است.
دوم فروردین ماه 1390 هم نشریه کانادایی «گلوبال
ریسرچ» در گزارشی نوشت: از مهمترین اهداف غرب در
حمله به لیبی تسلط بر کشورهای واقع در مرزهای
جنوبی این کشور از جمله نیجریه، چاد و سودان است.
در نگاهی به منطقه ساحل در شمال قاره سیاه، فرانسه
به عنوان رقیب سنتی آمریکا در آفریقا یک پایگاه
نظامی در چاد دارد. از این رو، به نظر می رسد
واشنگتن نیز بدش نمی آید در نیجر که در سال 1339
از فرانسه استقلال یافت، زمینه ماندن را فراهم
کند.
به نوشته یازدهم شهریورماه روزنامه آمریکایی
«واشنگتن پست»، آمریکا و فرانسه پارسال برای انجام
پروازهای شناسایی پهپادها بر فراز مالی، پایگاهی
را در «نیامی» پایتخت نیجر، راه اندازی کردند.
همچنین به تازگی با هدف ردیابی دختران گروگان
گرفته شده به دست بوکوحرام، نیروی هوایی آمریکا
مستقر در چاد از یک پایگاه نظامی فرانسوی برای
انجام پروازهای شناسایی- اطلاعاتی پهپادها و دیگر
هواپیماها بهره می گیرد.
و اما در یک گام بنیادین، وزارت دفاع آمریکا آماده
ساخت یک پایگاه برای پهپادهای خود در شهر تاریخی
«اگادز» مشهور به «دروازه صحرا» در مناطق مرکزی
نیجر است.
پایگاه تازه، دسترسی پهپادهای آمریکا را به
«گذرگاه صحرا» در منطقه ساحل آسان تر خواهد کرد که
شمال مالی و شرق الجزایر را به جنوب لیبی پیوند می
دهد و محل رفت و آمد شبه نظامیان و مهمترین راه
قاچاق سلاح و مواد مخدر است. به این ترتیب، رصد
فعالیت های بوکوحرام در نیجریه از راه مرزهای
جنوبی نیز راحت تر می شود.
به هر روی، به نظر می رسد آمریکا به منظور پیشبرد
راهبرد کنونی نظامی خود در قاره آفریقا این بار
دست بر نیجر گذاشته که با وجود فقر عمومی گسترده،
روی ثروتی عظیم از منابع طبیعی شامل معادن
اورانیوم و طلا و چاه های نفت تازه شناسایی شده
خوابیده است.
به نوشته هجدهم خرداد خبرگزاری رویترز، انتظار می
رود نیجر از سال ٢٠١٦ میلادی (1395 خورشیدی) از
راه خط لوله ای که از چاد و کامرون می گذرد،
روزانه نزدیک به ٨٠ هزار بشکه نفت صادر کند.
نیجر از سال 1390 با امضای قراردادی پنج میلیارد
دلاری با شرکت ملی نفت چین، تولید نفت را آغاز
کرد.
بنابراین روشن است آمریکا با نفوذ در نیجر، افزون
بر زمینه سازی بیشتر برای حضور شرکت های آمریکایی
می خواهد پکن را نیز اندکی به عقب براند.
در این میان، ناآرامی های ناشی از فعالیت گروه های
مسلح تندرو و تکفیری در منطقه ساحل به واقع برای
آمریکا، موضوعی امنیتی به شمار می رود؛ چرا که این
تنش ها خطری جدی برای هر گونه سرمایه گذاری
هستند.
از سوی دیگر، شهروندان و شرکت های تجاری و اقتصادی
آمریکایی در سرزمین ثروتمند شمال آفریقا، هدفی
وسوسه برانگیز برای این گروه ها خواهند بود؛ امری
که راهبرد کاخ سفید درباره به خطر نینداختن جان
آمریکایی ها را زیر سوال خواهد برد.
در صورت بروز هر حادثه ای، با توجه به اعتراف
افرادی مانند وزیر امورخارجه پیشین آمریکا درباره
نقش واشنگتن در شکلگیری این گروه ها، عرصه داخلی
بیش از پیش بر کاخ سفید تنگ خواهد شد.
همچنین در چنین شرایطی ممکن است گروه های مسلح بیش
از گذشته تحریک شوند و افزون بر هدف قرار دادن
منافع آمریکا، در پی انتقام گیری از دولت های
منطقه برآیند و بحران منطقه ای همه جانبه ای را
رقم زنند و در نتیجه زندگی را بر مردم بیگناه این
کشورها تلخ کنند.
از این رو، تاخت و تاز شبه نظامیان تکفیری و گروه
های تندرو در منطقه ساحل بهانه مناسبی است برای
حضور غیرمستقیم نظامی آمریکا به عنوان مدعی مبارزه
با تروریسم و فرصتی طلایی برای شرکت های آمریکایی
و مکنده های ثروت کشورهای آفریقایی؛ غافل از اینکه
همین امر می تواند بحران های گسترده منطقه ای را
پدید آورد.
|
