گاهی بروز اختلالات ساختاری در شریان کلیه علت کوچک شدن کلیه است مصرف بیش از اندازه برخی داروها بخصوص مسکن ها و قرص های ضد بارداری در افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای, می تواند باعث ترومبوز لخته عروق یا شریان اصلی کلیه شود این مسأله آرام آرام باعث از بین رفتن نفرون ها شده و کلیه از یک سمت, یا کلا اندازه اش کوچک تر می شود کم آبی شدید, کاهش مصرف مایعات و عفونت های بسیار شدید باعث می شود خون به کلیه نرسد و آسیب ببیند

حتمالا با افرادی مواجه شده اید که از کوچک شدن کلیه شان صحبت می کنند و دلیل بروز بیماری کلیوی خود را کاهش سایز کلیه عنوان می کنند و به شما توصیه می کنند حتما با بررسی های سالانه نسبت به سلامت کلیه های خود اطمینان حاصل کنید.

اندازه یک کلیه سالم که در خانم ها و آقایان متفاوت است، چقدر باید باشد؟ به گفته متخصصان، طول کلیه در خانم ها بین 95 تا 110 میلی متر و در آقایان 105 تا 120 میلی متر است. اگر اندازه کلیه کمتر از این مقدار باشد یا اختلاف سایز بین کلیه ها بیش از ده میلی متر باشد، این نشان دهنده کوچک شدن کلیه است.

دکتر آریا جنابی، فوق تخصص بیماری های کلیه و فشار خون، رئیس بخش دیالیز بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره دلایل کوچک شدن کلیه ها می گوید: از نظر ساختاری، کلیه ها از واحدهایی تشکیل شده که به آنها نفرون می گویند. سوخت و ساز پروتئین ها در بدن باعث آزادسازی سمومی در بدن می شود که این سموم با کمک نفرون ها از طریق ادرار دفع می شوند.

نفرون ها چگونه شکل می گیرند؟

هر نوزادهنگام تولد یک تا یک میلیون و 100 نفرون در هر کلیه دارد. گاهی افت شدید فشار خون مادر در دوران بارداری و سوءتغذیه می تواند باعث تشکیل نشدن نفرون ها، آسیب کلیه و رشد نکردن آن شود و کودک با یک کلیه هیپوپلاستیک به دنیا می آید. بنابراین یکی از دلایل کوچک بودن کلیه می تواند ارثی باشد و فرد تا زمانی که سونوگرافی از کلیه نداشته باشد، متوجه این مساله نشود.

دکتر جنابی در ادامه اظهارات خود ابتلای فرد به بیماری ریفلاکس را یکی دیگر از عوامل کوچک شدن کلیه عنوان می کند و می گوید: در مواقعی ادرار به دلیل وجود نقص در ساختار حالب (مجرای اتصال کلیه به مثانه) باعث می شود مثانه تخلیه نشود، ادرار پس بزند و داخل کلیه برود.

در این حالت کلیه دچار ریفلاکس شده است. این وضعیت در صورتی که خفیف باشد به مرور رفع می شود، اما گاهی باعث آسیب به کلیه و کوچکی آن می شود و فرد در سنین بالا متوجه این آسیب می شود. نفرون ها وقتی از بین بروند، دیگر قابل برگشت نیستند چون مانند بافت کبد ترمیم نمی شوند.

تاثیر مصرف دارو در کوچک شدن کلیه

گاهی بروز اختلالات ساختاری در شریان کلیه علت کوچک شدن کلیه است. مصرف بیش از اندازه برخی داروها بخصوص مسکن ها و قرص های ضد بارداری در افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای، می تواند باعث ترومبوز (لخته) عروق یا شریان اصلی کلیه شود. این مسأله آرام آرام باعث از بین رفتن نفرون ها شده و کلیه از یک سمت، یا کلا اندازه اش کوچک تر می شود. کم آبی شدید، کاهش مصرف مایعات و عفونت های بسیار شدید باعث می شود خون به کلیه نرسد و آسیب ببیند.

کلیه های مینیاتوری

در مواقعی فرد با کلیه کوچک به دنیا می آید. با آن که اندازه کوچکی دارد، اما عملکردش کاملا طبیعی است. این به معنای یک اختلال نیست و به این کلیه ها مینیاتوری گفته می شود.

رابطه مستقیم کلیه در سکته قلبی و مغزی

کلیه علاوه بر تصفیه سموم از بدن، باعث آزادسازی هورمون هایی می شود که کار آنها خونسازی در بدن است. در مواقعی که کلیه دچار آسیب می شود، میزان ویتامینD فعال در بدن نیز کاهش می یابد. چرا که ویتامین D که برای حفظ عروق کرونر، حفظ رشد بدن، حفظ استخوان ها، عروق مغزی حتی در حفظ نرون ها اعصاب محیطی نقش دارد، در کلیه ها فعال می شود.

دکتر جنابی ادامه می دهد: یکی ازعلل عمده سکته های قلبی و مغزی اختلال عملکرد کلیه است.در واقع کوچک شدن کلیه رابطه مستقیمی با بیماری های عروقی، دیابت و فشار خون دارد.

این نفرولوژیست در پاسخ به این پرسش که آیا بستن کمربند طبی توسط افراد مبتلا به دیسک کمر باعث کوچک شدن کلیه می شود، می گوید: با توجه به این که کلیه ها در ناحیه خلفی شکم قرار دارند، بستن کلیه باعث آسیب و مسدود شدن شریان کلیه نمی شود. مگر آن که کلیه پیوندی باشد. در این صورت کمربند می تواند به کلیه فشار وارد کند.

وی تأکید می کند: در صورتی که فرد به صورت مادرزادی یا از دوران کودکی در اثر بیماری دچار کوچکی کلیه نشده باشد، بروز مشکل در زمان ابتلا به دیسک کمر می تواند ناشی از مصرف زیاد مسکن باشد.

رئیس بخش دیالیز بیمارستان حضرت رسول (ص) درباره دفع پروتئین توسط کلیه ها می گوید: در مواقعی عوامل مختلفی همچون تب بالا، ورزش سنگین یا مصرف زیاد نمک می تواند باعث افزایش دفع پروتئین شود که این موضوع نگران کننده نیست اما فرد حتما باید به صورت دوره ای فعالیت کلیه خود را بررسی کند.در صورتی که دفع میکروآلبومین بیش از سه ماه طول بکشد، زمینه های بروز مشکل باید دقیق تر بررسی شود

تاثیر نمک بر نفرون ها

وقتی تعداد نفرون ها در کلیه کاهش می یابد، توان کلیه برای دفع نمک و سموم حاصل از مصرف غذاهای گوشتی و در مجموع پروتئین ها کمتر می شود.

به همین دلیل متخصصان توصیه می کنند بیماران کلیوی مصرف این گروه از مواد غذایی بخصوص نمک را بسیار کم کنند.

چون وقتی کلیه نتواند نمک و سموم اضافی را دفع کند، باعث ایجاد فشار برای قلب می شود.ضمن آن که ممکن است هر فرد متناسب با شرایط فیزیکی خاص خود و به تشخیص پزشک با محدودیت مصرف مواد غذایی دیگر همچون گوجه فرنگی و غیره مواجه باشد.