اسناد محرمانه جنگ افغانستان
اسناد محرمانه جنگ افغانستان از قصور مشترک بوش، اوباما و ترامپ خبر می‌دهند
حق نشر عکسROBERT NICKELSBERG/GETTY IMAGES
روزنامه واشنگتن‌پست به ۲۰۰۰ صفحه اسناد محرمانه دولت آمریکا درباره جنگ افغانستان دست پیدا کرده است. اسنادی که نشان می‌دهد چه طور طی ۱۸ سال گذشته دولت‌های مختلف در کاخ‌سفید برای "موفق نشان دادن" طولانی‌ترین جنگ در تاریخ آمریکا حقایق را از مردم این کشور پنهان کرده‌اند.
در این اسناد که واشنگتن‌پست می‌گوید برای دسترسی به آنها به مدت سه سال در دادگاه با استناد به قانون "جریان آزاد اطلاعات" جنگیده، صدها درجه‌دار نظامی و مقام دولتی طی مصاحبه با بازرسان دولتی از نظر خود درباره علت ناکامی در جنگ افغانستان سخن گفته‌اند و در مجموع این جنگ را "غیرقابل فتح" توصیف کرده‌اند.
کریگ ویتلاک و لسلی شاپیرو، خبرنگاران تحقیقی واشنگتن‌پست که در همکاری با ارمند امام‌جمعه، گزارشگر گرافیکی-تصویری که دوشنبه نهم دسامبر، مجموعه این اسناد را در گزارشی مفصل منتشر کردند در پیشگفتار نوشته‌اند: "گنجه‌ای پر از اسناد محرمانه دولتی که واشنگتن‌پست توانسته به آنها دسترسی پیدا کند نشان می‌دهد مقام‌های دولت آمریکا طی ۱۸ سال گذشته چه طور در بیان حقایق پشت جنگ افغانستان ناکام مانده‌اند. و این که چه طور با بیانیه‌های زیبا این حقیقت غیرقابل انکار را از مردم پنهان کردند؛ این که پیروزی در جنگ افغانستان ممکن نیست."
این اسناد که شامل حدود ۴۰۰ مصاحبه با افراد مسئول در جنگ افغانستان و همچنین یادداشت‌های دونالد رامسفلد، وزیر دفاع وقت آمریکا است به گفته گزارشگران واشنگتن‌پست حکایت از این دارد که چه طور حقایق در تضاد با گفته‌های "روسای جمهور آمریکا، وزرا، دیپلمات‌ها و ژنرال‌ها" بوده است.
بسیاری از افسران و ژنرال‌ها در این مصاحبه‌ها که در جریان تحقیق و تفحص مفصل بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) صورت گرفته و نام "درس‌های آموخته‌شده" (Lessons Learned) به مجموعه آنها داده شده، از "عدم شناخت آمریکایی‌ها از افغانستان؛ از علل زمینه‌ساز فساد دولتی در این کشور" و دلایل آشکاری که موفقیت در جنگ افغانستان را نمایان می‌کرده سخن گفته‌اند اما محتوای این مصاحبه‌ها تا پیش از این محرمانه نگه داشته شده بود.
ما در افغانستان شکست خوردیم!
در یکی از مصاحبه‌های این مجموعه جیمز دابینز، نماینده ویژه آمریکا در افغانستان و پاکستان (۲۰۱۴-۲۰۱۳) گفته: "ما کشورهای فقیر را اشغال نمی‌کنیم که آنها را ثروتمند کنیم؛ ما به دیکتاتوری‌ها حمله نمی‌کنیم که آنجا دموکراسی جاری کنیم؛ بلکه ما به کشورهای پرخاشجو و خشن حمله می‌کنیم تا آنجا صلح برقرار کنیم و آنچه آشکار است در انجام این ماموریت در افغانستان ناکام ماندیم."
"با این همه پول، فساد اجتناب ناپذیر است"
رایان کروکر، سفیر سابق آمریکا (۲۰۱۲-۲۰۱۱) در افغانستان در یکی از این مصاحبه‌ها که از سوی دفتر بازرس کل آمریکا صورت گرفته گفته: "شما نمی‌توانید این حجم از پول را به یک دولت نوپا و جامعه در حال شکل‌گیری تزریق کنید و انتظار داشته باشید که فساد روی ندهد. چنین چیزی محال است."
حق نشر عکسWASHINGTON POST
"ما افغانستان را نمی‌شناسیم"
داگلاس لوت، مقام ارشد سابق کاخ‌سفید در ارتباط با جنگ افغانستان که بسیاری او را "پیر (سزار) جنگ" می‌خوانده‌اند و در هر دو دولت جرج دبلیو بوش و باراک اوباما در این سمت حضور داشته به مصاحبه‌کنندگان پروژه "درس‌های آموخته شده" در سال ۲۰۱۵ گفته: "ما به طور بنیادی از شناخت افغانستان بازماندیم - ما از آنچه می‌کردیم سر در نمی‌آوردیم."
واشنگتن‌پست نوشته: "ده‌ها مقام آمریکایی و افغان در خلال این مصاحبه‌ها اذعان کردند که بسیاری از سیاست‌ها و برنامه‌های واشنگتن - از آموزش پلیس و نظامیان افغان گرفته تا جنگ با کشت و تجارت تریاک - از ابتدا محکوم به شکست بود چرا که بر اساس مفروضات خام و بدون درک و شناخت این کشور طراحی شده بود".
روزنامه واشنگتن پست می‌گوید به علت اخبار مربوط به توافق قریب‌الوقوع میان آمریکا و طالبان این اسناد را حتی پیش از مجوز نهایی دادگاه برای انتشار علنی منتشر کرده است تا افکار عمومی را نسبت به حقایق پنهان آگاه کند چرا که به عقیده این نشریه هر سه دولت بوش، اوباما و ترامپ تلاش کرده‌اند که حضور نظامی آمریکا در افغانستان را "موجه و موفق" جلوه دهند در حالی که بنا بر اظهارات کسانی که "دستی بر آتش داشته‌اند" نافرجامی این جنگ که طولانی‌ترین نبرد تاریخ آمریکاست از سالها قبل مشخص بوده است.
فساد اجتناب‌ناپذیر؛ سوخت هواپیما در بازار سیاه کابل
یکی از بخش‌های مهم این اسناد مربوط به اظهارنظر مقام‌ها و حاضران در جنگ افغانستان نسبت به دلایل زمینه‌ساز فساد گسترده در این کشور طی ۱۸ سال گذشته است.
"بر خلاف این ادعا که آمریکا همواره گفته قصد مملکت‌سازی در افغانستان ندارد، واشنگتن سخت مشغول همین کار بود؛ افغانستان را با سرازیر کردن پول هنگفت که قابلیت جذب آن را نداشت به سوی نابودی و ساقط شدن سوق داد. این منابع به قدری بیش از حد بودند که دامنه ارتشاء، کلاهبرداری و اختلاس را بی حد و نهایت کرده بود."
"(برای مثال) یکی از مشاوران نظامی آمریکایی که در یک پایگاه هوایی در افغانستان خدمت می‌کرد در یکی از مصاحبه‌ها گفته بود بسیاری از افغان‌های مشغول به کار در این پایگاه بوی بنزین می‌دادند چرا که سوخت هواپیما را برای فروش در بازار سیاه می‌دزدیدند."
داگلاس لوت، ژنرال سابق ارتش آمریکا و ارشدترین مسئول امور جنگ افغانستان در کاخ سفید تحت ریاست جرج دبلیو بوش و باراک اوباما در مثالی دیگر از اتلاف بودجه و "نابخردانه" صرف کردن آن گفته: "به خاطر دارم که لشکر مهندسی ارتش آمریکا یک مقر فرماندهی برای پلیس یکی از شهرها ساخته بود که دری شیشه‌ای و فضای باز آتریوم مانندی داشت... رئیس پلیس حتی بلد نبود در را چه طور باز کند. (بنده خدا) تا کنون با این مدل دستگیره در روبرو نشده بود... این برای من نمادی از همه آن‌چیزی بود که در افغانستان می‌خواستیم انجام دهیم."
در سندی دیگر از این مجموعه جردن سلمن، از کارمندان نمایندگی ایالات متحده آمریکا برای توسعه بین‌المللی (یو اس اید - USAID) گفته: "ما با مردمی کار می‌کردیم که هنوز فکر می‌کردند شاه بر سر کار است. از اشغال (افغانستان) توسط شوروی سابق خبر نداشتند و از بودن ما (آمریکا) در کشورشان هم بی‌خبر بودند. مردمانی که هنوز از پول برای معاملات روزمره استفاده نمی‌کردند بلکه هنوز از داد و ستد مستقیم اجناس سود می‌بردند. ما تکنولوژی قرن ۲۱ را به جایی که به عصری دیگر تعلق داشت برده بودیم."
حق نشر عکسWASHINGTON POSTImage captionواشنگتن پست می گوید علاوه بر این اسناد محرمانه توانسته به حدود ۵۹ هزار صفحه یادداشت دونالد رامسفلد (راست) و کارکنان او دست یابد
وهم و خیال به جای عقل سلیم
در میان این ۲۰۰۰ صفحه سند که واشنگتن پست آنها را روز دوشنبه، نهم دسامبر یکجا منتشر کرده مصاحبه‌های فراوانی به درک نادرست برنامه‌ریزان آمریکایی از واقعیات جامعه افغانستان اشاره دارد.
ریچارد کرامر، از مسئولان ارشد سابق امور افغانستان در موسسه "موقوفه ملی برای دمکراسی" در جریان یکی از مصاحبه‌ها به بازرسان دولتی گفته: "کارمندان بوروکرات افغانستان بیشتر به ساختار کمونیستی و سوسیالیستی گرایش دارند چرا که در ذهن آنها آخرین بار که دولت به عنوان یک موسسه در کشورشان کارایی داشت مربوط به دوران حضور شوروی کمونیستی است." (افغانستان از سال ۱۹۷۸ تا سال ۱۹۹۲ تحت سیطره دولت‌های چپگرا و منسوب اتحاد جماهیر شوروی سابق بود که این کشور را اشغال کرده بود)
با وجود این آقای کرامر در جای دیگری به "خشک مغزی و یک دندگی مقام‌های آمریکایی درگیر جنگ افغانستان هم اشاره کرده و آن را هم یک دلیل اساسی شکست در افغانستان برشمرده است.
"همه ما نیت‌مان خوب بود... اما در میان ما فراون بودند کسانی که از خود متشکر و بسیار مغرور و مطمئن از دانسته‌های خود بودند. آنها بر اصول تجارت آزاد اصرار داشتند و همین موجب شده بود که ما از درک واقعیت و ایجاد توازن میان ایده‌ها و واقعیت‌ها باز بمانیم و به نیاز واقعی افغانستان بی‌توجهی کنیم."
کریگ ویتلاک و لسلی شاپیرو، خبرنگاران تحقیقی واشنگتن‌پست در بخش دیگری از این گزارش تحقیقی بسیار مفصل و مملو از پاورقی نوشته‌اند: "وقتی پای اقتصاد به میان می‌آید آمریکا اغلب افغانستان را به عنوان یک بستر آزمایشی انگاشته و در مواجهه با این کشور به جای استفاده از عقل سلیم به مباحث تئوریک توجه کرده است. اعطاکنندگان کمک‌های مالی اغلب اصرار داشته‌اند که بخش مهمی از کمک‌های آنها صرف برنامه‌های آموزشی شود. غافل از این واقعیت که افغانستان هنوز یک جامعه بزرگ کشاورزی و دامداری محسوب می‌شود و برای این همه فارغ التحصیل اصولا شغلی وجود ندارد".
یک افسر ویژه آمریکایی در همین رابطه به مصاحبه‌کنندگان سیگار گفته: "ما مدارس جدید را در جوار مدارس خالی احداث می‌کردیم. کاری که با عقل جور در نمی‌آمد... چرا که افغان‌ها به وضوح به ما گفته بودند که آنها مدرسه نمی‌خواهند. آنها به کودکان خود نیاز دارند تا گله را چوپانی کنند."
حق نشر عکسWASHINGTON POSTImage captionآمار جان باختگان غیرنظامی در این گزارش ۴۳ هزار و ۷۴ نفر اعلام شده است
"کلنجار" با آمار کشته‌شدگان؛ ۱۵۷ هزار نفر
بنابر گزارش پنتاگون، از زمان لشکرکشی آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ تاکنون ۷۷۵ هزار سرباز آمریکایی به افغانستان اعزام شده‌اند. از میان آنها ۲۳۰۰ سرباز کشته و ۲۰۵۸۹ نفر مجروح شده‌اند.
در بخشی از گزارش واشنگتن پست آمده: "در خلال جنگ ویتنام یکی از کارهایی که ژنرال‌ها کردند این بود که با ایجاد شک و شبهه در آمار کشته‌شدگان جنگ را موفق و رو به پیروزی معرفی کنند. بارزترین آن آمار اعلام شده از "تلفات انسانی دشمن" بود که پنتاگون از آن به عنوان شاخص موفقیت یاد می‌کرد.
در افغانستان اما، به غیر از موارد معدودی، پنتاگون از انتشار تعداد کشته‌شدگان طفره رفته هر چند آن طور که مصاحبه‌کنندگان دولتی دریافته‌ا‌ند پنتاگون بارها آمارهایی را اعلام کرد که یا برای جلوه عمومی پیرایش شده بودند یا کاملا غلط بودند و مقام‌ها هم از آن مطلع بودند.
بنابر جدولی که واشنگتن پست به نقل از پنتاگون و چند موسسه و نهاد دولتی و غیردولتی منتشر کرده جنگ افغانستان از زمان آغاز، یعنی سال ۲۰۰۱، تاکنون بیش از ۱۵۷ هزار کشته برجای گذاشته است.
از این میان، سهم اصلی به نیروهای پلیس و امنیتی افغانستان می‌رسد که طی ۱۸ سال گذشته ۶۲۱۲۴ نفر را از دست داده است.
طالبان با از دست دادن ۴۲۱۰۰ رتبه سوم در این جدول را دارد چرا که آمار قربانیان غیرنظامی در این گزارش ۴۳۰۷۴ نفر است.
بنابر گزارش وزارت دفاع آمریکا، وزارت خارجه این کشور و همچنین آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا، واشنگتن طی ۱۸ سال گذشته رقمی میان ۹۳۴ تا ۹۷۸ میلیارد دلار - یعنی حدود یک تریلیون دلار - در افغانستان هزینه کرده است.
اگر چه طی ۱۸ سال گذشته آمارهای بسیاری در افغانستان، آنهم به طور چشمگیری جابجا شده‌اند اما آن طور که گزارشگران واشنگتن پست با توجه به این اسناد متذکر شده‌اند این است که "دستاوردها در مقایسه با هزینه‌ها" قابل توجه نبوده به طوری که برخی از اقتصاددانان گفته‌اند مطمئن نیستند که اگر آمریکا این همه سرمایه را به افغانستان سرازیر نمی‌کرد وضع این کشور امروز بدتر از آنی می‌شد که هست.
یکی از مصاحبه‌شوندگان در همین رابطه به دفتر بازرس ویژه آمریکا در بازسازی افغانستان (سیگار) گفته بوده افغانستان حتی پس از غرق شدن در زیر این همه میلیون دلارهای آمریکایی هنوز وضعیتی چون آلمان نازی در سال ۱۹۵۱ دارد.
سالی که جنگ جهانی دوم رسما پایان یافت و آلمان پس از شکست متحدین برابر متفقین با کشوری به شدت تخریب شده روبرو شد به طوری که بسیاری می‌گویند با پایان جنگ جهانی دوم حتی یک دیوار یک متری سالم در برلین باقی نمانده بود.
