برگردان: شهباز نخعی

«در شرایط ناگوار کنونی جامعه بشری، ما فکر می کنیم که دانشمندان باید برای اتخاذ تدابیری درباره خطرهای ناشی از توسعه سلاح های کشتار جمعی گردهم آیند».

در ۹ ژوییه ۱۹۵۵، یازده تن از بزرگ ترین اندیشمندان آن زمان، تحت رهبری ریاضی دان برتراند راسل و فیزیک دان ها جوزف روتبالت و آلبرت انشتین بیانیه ای را امضاء کردند. آنها از «دانشمندان سراسر دنیا» و «عموم مردم» خواستند که بسیج شده و از دولت های دنیا بخواهند که «بپذیرند و اعلام کنند که هدفشان وقوع یک جنگ جهانی نیست» و «همه اختلافات خود را با ابزارهای صلح آمیز حل می کنند». انشتین درسال ۱۹۴۶ کمیته فوریت دانشمندان اتمی را بنیانگذاری کرده و با لئو اسزیلارد و بسیاری از دانشمندان دیگر در برنامه «منهتن» مشارکت کرده بود تا مردم را نسبت به خطر سلاح های هسته ای حساس کند و در ارتقاء صلح بکوشد.

نخستین کنفرانس که در آغاز برگزاری آن در هند پیش بینی شده بود، سرانجام در شهر پوگواش (اسکاتلندنو، کانادا) در ژوییه ۱۹۵۷ برگذار شد (۱). جنبش پوگواش، در ورای اندیشیدن درباره مسئولیت اجتماعی دانشمندان، کوشید در تمام دوران جنگ سرد، به ویژه در جریان بحران موشکی کوبا (اکتبر ۱۹۶۲)، مجراهایی بین قدرت های بزرگ ایجاد کند. این جنبش به طور فعال در تدارک و تدوین بسیاری از عهدنامه های بین المللی ازجمله منع آزمایش های هسته ای (۱۹۶۳)، منع گسترش سلاح های هسته ای (۱۹۶۸)، موشک های بالیستیک (۱۹۷۲)، سلاح های بیولوژیک (۱۹۷۲) یا شیمیایی (۱۹۷۳) کار کرد.

جنبش پوگواش(Pugwash) در سال ۱۹۹۵ جایزه صلح نوبل را همراه با روتبالت دریافت کرد که این فرد تنها دانشمندی بود که پیش از بمباران هیروشیما و ناکازاکی برنامه «منهتن» را ترک کرده بود.

۱- Lire Francis Netter, « Naissance et développement du mouvement Pugwash », Le Monde diplomatique, septembre 1976.

Philippe DESCAMPS

روزنامه نگاردر شهر گرونوبل