چند نکـته در باره کتاب: "تاجـيکـان در قـرن بـيستـم"
کتاب
"تاجـيکـان در قـرن بـيستـم" به وسيله سليم ايوب‌زاد، روزنامه‌نگار و پژوهشگر
شناخته‌شده تاجـيک تأليف و توسط ن. کـاويـانـی تـلخيص و برگـردان شده و تـوسط
پرفسور ايرج بشيـری، اسـتاد دانشگاه ميـنه سوتای ايالات متحـده امريکا ويـرايـش
گـرديده و موسسه " نـشر نيما" در آلمان در ۳۶۴ صفحه آنرا چاپ و منتشرکرده است.
در پايان کتاب سالـنامه ۲۰۰۱ – ۱۹۹۱ تاجـيکسـتان و گاهنامه رويـدادهـای تاريخی منطقه در قـرن بـيستـم ارائه گرديده است. اين گاهنامه تاريخی، يکی از ويژگی‌هـای بـرجسته کتاب است.
در آغاز کتاب نام و وظيفه شرکت کنـندگان بحث‌ها و همچـنين شاهدان عينی رويـدادها همراه با منابع استفاده شده، آورده شده است.
فصل‌هـای کتاب بـراساس تاريخ تحـولات سياسی و فرهنگی امارت بخارا و جمهوری تاجـيکسـتان بـر محور سنـدهـای مهم تاريخی و رويـدادهـائی که در همان بـرهـه زمانی قرن بـيستـم شاخص بوده است، تقسيم بندی گرديده است.
تحـولات سياسی و فرهنگی قرن بـيستـم در تاريخ معاصر آسيای‌ميانه (تاجـيکسـتان)، ايران و افغانستان بسيار تند و کـثيرالجوانب بوده است، تا آنجائيکه اين کشورها بارها به کانون‌هـای داغ کشمکـش‌ها و رقابت‌هـای قدرت‌هـای بزرگ مبدل گرديـده‌انـد و در اين ميان فارسی‌زبانان و از جمله تاجـيکـان متحمل زيان‌هـای فروانی شـده‌انـد. اما استبداد حاکم و عدم دسترسی به اسناد و مدارک عمدتاً مانع آن شده است که از يکسو نيت و اهداف کشمکش‌هـای قدرت‌هـای بزرگ در منطقه همراه با کارنامه حکومت‌ها و از سوی ديگر تحـولات فکری ـ سياسی و اقـتصادی ـ اجـتماعی مردمان منطقه مورد پژوهش‌هـای تاريخی به ميزان وسيع قرار گيرد. از اين‌رو نگرشی توأم با شک، ترديد و تنـقيد به تاريخ معاصر "تـاجـيکـان" و نگاه تـازه‌ای به رويـدادهـای تاريخی قرن بـيستـم کاری بی‌نهايت ضروری، مبـرم و سودمنـد است.
در کتاب "تاجـيکـان در قـرن بـيستـم" کارنامه و زمـانه تاجـيکـان بخارا، سمرقند، خجـند، . . . و بخـارای شرقی (جمهوری تاجـيکسـتان) در قرن بـيستـم به دست بازنگری، بـررسی و کند و کاو قرارگرفته است. اين امر بـراساس اسناد سر به مهر بايگانی‌هـای دولتی اتحاد شوروی سابق که اکنون باز شده‌اند و همچـنان آرشيوهـای شخصی، گـفتگو با پژوهشگران نامـدار تاريخ تاجـيکسـتان و چشم‌ديدها و خاطرات شرکت کنندگان و شاهدان عينی رويدادها که هنوز زنده اند، صورت پذيرفته است. در بسياری از موارد رويـدادهـای تاريخی از ديدگاه‌هـای متفاوت روايت و تفسير شده است.
بافت کتاب ترکيب جالبی از تاريخ کتبی و شفاهی است که با ارائـه‌ی اسناد، تـفسيرها، بـرداشت‌ها و نگاه‌هـای متـفاوت از رويـدادهـای قـرن بـيستـم تاجـيکسـتان اوضاع جمهوری را با بيان ساده و شيوا بازتاب می‌دهد. آشنائی مـؤلـف با رويـدادهـای قرن بـيستـم منطقه و بهره بـرداری از بايگانی‌هـای اتحاد شوروی پيشين همراه با بيان ساده و بافت درهم تـنيده رويـدادها اثر را جذاب و خوش‌خوان ساخته است و بـرای آشنائی به تاريخ تاجـيکـان فرارود (ماوراءالنهر) در قـرن بـيستـم اثری مناسب است.
شوربختانه بايد گفت که بسياری از فارسی‌زبانان بنابـر دلايل مختلف از تاريخ پرآشوب آسيای‌ميانه از جمله از کارنامه و زمانه هم‌زبانان خود در در فرارود به ويژه در قرن بـيستـم چندان آگاهی ندارند.
در اين مجموعه بـطور کل تصوير شفاهی از رويـدادهـای قرن بـيستـم از امارت بخارا تا پيدايش تاجـيکسـتان صاحب استقلال ترسيم شده است و اثر سرشار از نگرش تازه است. در اين کتاب تحول افکار سياسی و اجـتماعی تاجـيکـان با همه فراز و نشيب‌هـای آن در قرن بـيستـم در آسيای‌ميانه و عمدتاً بخارای شرقی (تاجـيکسـتان) به صورت اجمال روايت و تفسير شده است که از يکسو در امر روشن ساختن زوايای تاريک تاريخ آسيای‌ميانه، زندگی و مبارزه تاجـيکـان کمک می‌کند و از سوی ديگر در امر ارتقاء هوشياری سياسی و آگاهی ملی تاجـيکـان و پاسداری فرهنگ باستانی، سـنـن تاريخی و زبان فارسی از گزند روزگار مـمد واقع خواهد شد و تجربه کارنامه و زمانه آنها توشه‌ی راه آينده نيز خواهد بود. مختصر اينـکه گذشته چراغ راه آيـنده است و فردای هر ملتی بـر ديـروزش استوار است و ديروز هر ملتی سازنده‌ی هويت وبيانگر ريشه‌ی تاريخی آن ملت است.
از ادرس زير می‌توانيد کتاب "تاجـيکـان در قـرن بـيستـم" را بدست بياوريد:
آدرس نيما، ناشر کتاب:
Nima Verlag
Lindenallee 75
45127 Essen
Germany
ISBN 3-937687-07-6
Tel. : + 49-(0)201-20868
Fax. : + 49-(0)201-20868