|
جنگ ترياك در افغانستان
آنتونيو ماريو كوستا / برگردان: علی‌م.ط
هنگامی كه رهبران ناتو همديگر را در نشست ريگا ملاقات می‌كنند روحی سركش
نيز در كنار آنها در جلسه حضور خواهد داشت: ترياك افغانستان. افغانستان در
معرض خطر افتادن در دستان تروريست‌ها، شورشيان و جنايتكاران قرار دارد و
تجارت چندين ميليارد دلاری مواد مخدر مسئله‌ی اصلی بيماری اين كشور است. در
واقع بالاترين مقام نظامی ناتو جيمز جونز مواد مخدر را « پاشنه‌ی آشيل »
افغانستان ناميده است.
محصول بی سابقه‌ی ترياك در سال جاری بالغ بر ٣ ميليارد دلار درآمد غير
قانونی در پی خواهد داشت ـ يعنی تقريبا برابر با نيمی از درآمد ناخالص ملی
افغانستان. هرچند كه البته سودهای حاصل از فروش آنها در خارج از افغانستان
و نقاط ديگر برای قاچاقچی‌های مواد مخدر تقريبا ٢٠ برابر بيشتر است.
پول حاصل از فروش ترياك در حال فاسد كردن جامعه‌ی افغانستان از بالاترين
مقام‌ها تا معمولی ترين افراد است. زدوبندها در سطح بالا اين امكان را
فراهم می‌سازد كه هزاران تن مواد اوليه شيميايی كه برای ساختن هروئين ضرورت
دارند با كاميون وارد كشور شوند. كاروان‌هايی تشكيل شده از وسائط نقليه
سنگين و كاملا مسلح ترياك خام را بدون كمترين مانع جابجا می‌كنند. حتی گاهی
ديده می‌شود كه خودروهای نيروهای پليس و ارتش در اين حمل و نقل‌ها شركت
دارند. اسلحه و رشوه تضمين می‌كند كه كاروان‌ها به سلامت از پست‌های بازرسی
عبور كنند. مواد افيونی به آزادی از مرزهای ايران، پاكستان و ساير كشورهای
آسيای مركزی عبور می‌كنند.
مزارع خشخاش متعلق به مالكين ثروتمند همچنان دست نخورده باقی می‌مانند زيرا
به مقامات محلی حق حساب‌های لازم پرداخت شده است. قاچاقچيان اصلی سروكارشان
به دادگاه‌ها هرگز نمی‌افتد، زيرا قضات رشوه می‌گيرند يا مرعوب می‌شوند.
مقامات بالای حكومتی نيز در ازای سكوت خود يا رشوه دريافت می‌كنند و يا بخش
متعلق به خود از سود حاصل از فروش ترياك را به دست می‌آورند. بعضی از
حاكمان و مقامات حكومت محلی خودشان شخصا از بازيكنان اصلی در تجارت مواد
مخدر هستند. نتيجه آن كه كشور افغانستان در مخاطره‌ی اشغال توسط ائتلاف
بيماری از افراط گرايان، جنايتكاران و فرصت طلبان قرار گرفته است. ترياك در
حال خفه كردن جامعه‌ی افغانستان است.
در افغانستان اعتياد به مواد مخدر در حال افزايش است. همسايه‌هايی كه قبلا
صرفا گذرگاه مواد مخدر بودند اكنون همگی به مصرف كنندگان اصلی تبديل
شده‌اند و آنهم به خاطر افزايش مشابه و تاسف برانگيز اعتياد به هروئين و
ترياك. استفاده‌ی تزريقی از مواد مخدر نيز در حال گسترش ويروس ايدز در
ايران، آسيای مركزی و اتحاد شوروی سابق است. در بازارهای سنتی اروپای غربی،
مقامات مسئول بهداشت بايد آماده‌ی افزايش تعداد مرگ‌ها در اثر استفاده‌ی
زياده از حد مواد مخدر باشند، زيرا اضافه محصول ترياك سال جاری يقينا به
افزايش درجه‌ی خلوص هروئين خواهد انجاميد.
اما پرسش اين است كه چه بايد كرد؟ اول، بايد پرده‌ی مخفی كننده‌ی فساد در
افغانستان كنار زده شود. افغان‌ها ديگر از غول‌های متكبر و به خوبی مسلح كه
در عمارت‌های اربابی زندگی كرده و بر ليموزين‌های مرسدس درجه‌ی يك خود سوار
هستند خسته و بيزاراند ـ يعنی در كشوری كه به دشواری ١٣ درصد از جمعيت آن
دارای برق است و بيشتر مردم بايد با كمتر از ٢٠٠ دلار در سال بسازند.
ديگر برای دولت افغانستان وقت آن فرا رسيده است كه مقامات رسمی فاسد را
معرفی و آنها را شرمسار كرده و عذر آنها را بخواهد، قاچاقچی‌های اصلی مواد
مخدر و كشاورزان بزرگ ترياك را توقيف كرده و املاك آنها را مصادره نمايد.
سازمان‌های خيره نيروهای پليس و مدعی العموم‌ها را تعليم داده و مراكزی
برای دادگاه و حبس متهمين در اختيار قرار داده‌اند. اكنون اين ديگر به خود
حكومت بستگی دارد كه از سيستم قضايی برای اجرای حكومت قانون استفاده كند.
در برقراری مجدد اطمينان مردم به حكومت مركزی البته اين وظيفه‌ای دشوار
خواهد بود اما نه غير ممكن. به پشت ميله‌های زندان آوردن قاچاقچی‌ها در
زندان جديد و شديدا تحت حفاظت قرار گرفته در پولی چاركا در نزديكی‌های كابل
می‌تواند برای اين امر آغاز خوبی باشد.
البته پيامد تمامی يك چنين بدبختی و گرفتاری‌ها را نمی‌توان به گردن
افغانستان به تنهايی انداخت. يقينا تجارت هروئين به چنين شكوفايی نمی‌رسيد
اگر دولت‌های غربی در مبارزه با مصرف مواد مخدر به اندازه‌ی كافی جدی
می‌بودند. اين طنز تلخ و گزنده‌ای است كه كشورهايی كه زندگی سربازهای خود
را در افغانستان در مخاطره قرار می‌دهند بزرگترين بازار خريد و فروش هروئين
افغانی هستند. علاوه بر آن همسايه‌های افغانستان بايد تلاش بيشتری برای
جلوگيری از رفت و آمد آزاد متمردين و حمل و نقل مواد شيميايی لازم برای
ساخت هروئين، نقل و انتقال پول و سلاح در مرزهای خود انجام دهند.
نيروهای ائتلاف بايد نسبت به معضل مواد مخدر رويكرد به مراتب قاطعانه تری
اختيار كنند. مبازه بر عليه شورشی‌ها و جنگ بر ضد مواد مخدر دو روی يك سكه
هستند. افزايش امنيت و حكومت قانون بايد شامل نابودكردن تجارت مواد مخدر هم
بشود. آزاد گذاردن فعاليت قاچاقچی‌ها و معاف كردن آنها از هرگونه مجازات
دست آنها را در فراهم آوردن پول لازم برای پرداخت هزينه‌های تسليحات و
مبارزين برای جنگ با ارتش افغانستان و نيروهای ناتو باز می‌گذارد.
شورای امنيت سازمان ملل به نيروهای همكاری بين المللی برای امنيت در انجام
هرگونه اقدام ضروری برای به اجرا درآوردن چنين وكالتی اختيار كامل داده
است. بايد به نيروهای ناتو برای كمك رساندن به ارتش افغانستان در اين جنگ
ترياك چراغ سبز داده شود ـ يعنی در نابود كردن آزمايشگاه‌های هروئين سازی،
از هم پاشاندن مكان‌های خريد و فروش هروئين، حمله كردن به كاروان‌های ترياك
و تحويل قانون دادن تجار بزرگ مواد مخدر. و بايد به آنها ابزار و نيروهای
انسانی كافی برای انجام اين وظيفه داده شود. در به دست آوردن دل
قاچاقچی‌های عمده و به طرف خود كشاندن آنها هيچ سودی قرار ندارد.
اما كشاورزان ترياك مورد متفاوتی هستند. ريشه كنی و امحاء اجباری، كشاورزان
كوچك را به سوی افراط گرايان می‌فرستد و از اين رو به كاهش ادامه پذير
مزارع خشخاش نمی‌انجامد. در واقع همانگونه كه در بعضی از كشورهای
منطقه‌ی‌اند مشاهده شده است اين عمل می‌تواند توليد را كاهش دهد، ليكن
امنيت و توسعه بايد دست در دست هم به جلو روند.
برای رسيدن به چنين امری افغانستان نيازمند كمك‌های بيشتری برای توسعه است.
كمك‌های بين المللی تا به اينجا البته سخاوتمندانه بوده است، اما هنوز هم
به لحاظ سرانه و در مقايسه با كمك‌هايی كه به نقاط بحران زده‌ی ديگر شده
بسيار كم است. عادت به كشت ترياك هنگامی در طولانی مدت از سر زارعين افغانی
برداشته می‌شود كه آنها وسيله‌ی امرار معاش ادامه پذيری داشته باشند. در
شرايطی فعلی كاروبار اربابان مواد مخدر در افغانستان در حال رونق است اما
جوامع روستايی در وضعيت بدی به سر می‌برند. اين وضعيت بايد معكوس شود. بايد
قاچاقچی‌ها را مجازات و كشاورزان را پاداش داد. ما توان شكست در افغانستان
را نداريم. تاريخ معاصر به ما نشان داده است كه در يك چنين صورتی با چه
عواقبی روبرو خواهيم بود. در نهايت هر راه حلی برای مشكلات افغانستان بستگی
به ريشه كنی ترياك و مواد مخدر دارد.
-------------------
آنتونيو ماريا كوستا مدير عامل دفتر مواد مخدر و جنايت در سازمان ملل است.
Afghanistan's
Opium War by Antonio Maria Costa.
Project Syndicate 2006.
|
