زندگی اجتماعی بدون ارتباط غیر قابل تصور است و اصل تعامل و ارتباط در دوره ی حاضر بدون استفاده از فضای مجازی و مظاهر جدید فن آوری تا حدود زیادی امکان پذیر نیست،..

زندگی اجتماعی بدون ارتباط غیر قابل تصور است و اصل تعامل و ارتباط در دوره ی حاضر بدون استفاده از فضای مجازی و مظاهر جدید فن آوری تا حدود زیادی امکان پذیر نیست، تصور دنیای بدون اینترنت،موبایل،فکس،ایمیل و سایر ابزارهای ارتباط انفورماتیک در مقیاس زمانی کنونی به کابوس واره ای شبیه است که فی المثل آدمی جهت تعامل در جمعی قرار گیرد و قدرت تکلم و بینایی نداشته باشد.

امروز ارتباط در حوزه مجازی سطح وسیع تری از افراد را پوشش میدهد که این مسئله روز به روز در حال افزایش است که به اعزای گسترش این نوع از ارتباط ،فراهم شدن محیطی امن و حفظ حریم افراد لازمه ضروری این مقال تلقی میشود.

کنجکاوی و اطلاع یافتن از امور دیگر افراد و جوامع،مبحثی است که قدمت آن را می توان در هزارتوی تاریخ مشاهده کرد از آن زمان که چاپارها وظیفه اعلام وضعیت ممالک دیگر، جهت کسب منافع از آنها را، به کشور خود داشته اند تا به امروز که فضای سایبر،کم هزینه تر و البته بسیار کارآمدترعهده دار این نقش است.

با توجه به رشد فزاینده استفاده از فضای مجازی جهت ارتباط و تبادل اطلاعات و زمزمه های گسترش دولت الکترونیک، با وجود نقیصه های سخت افزاری از جمله سیستم عامل های قابل نفوذ وعدم امنیت دیتا سنتر آشنایی و دقت، در شناسایی مکانیزم های سرقت اطلاعات، توسط سرویس های بیگانه و افراد غیر مسئول در این زمینه، میتواند تا حدودی نقیصه های سخت افزاری موجود را پوشش دهد که این امر در مجال فعلی، نقش اساسی را در مباحث مرتبط با پدافند غیرعامل و جنگ نرم سایبری ایفا خواهد کرد.

آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (National Security Agency(NSA

این سازمان دولتی که یکی از اصلی ترین ۱۶ارگان جامعه اطلاعاتی(۱) ایالات متحده آمریکا محسوب میشود در تعریف چگونگی شکل گیری خود می آورد: "آژانس امنیت ملی در تاریخ ۴ نوامبر سال ۱۹۵۲به دستور رئیس جمهور هری ترومن تاسیس شده ،که این تصمیم به دنبال کار مهم سازمان ملل متحد! در شکستن کدهای(شنود) آلمان و ژاپن در طول جنگ جهانی دوم ، که به موفقیت نیروهای متفقین علیه آلمان در اقیانوس اطلس شمالی و پیروزی در نبرد میدوی(۲ ۲) در اقیانوس آرام کمک کرده، بوده است و همچنین ادامه فعالیت این سازمان، به دنبال موفقیت آن در انجام وظایف خود بوده، که تصمیم ترومن را مبنی بر ادامه فعالیت و مطالعات NSA در دوران پس از جنگ را به دنبال داشته است"۲

وظایف و مسئولیت ها

شنود دایم ارتباطات از راه دور، در سراسر جهان (موبایل، فکس، ایمیل و ارتباطات انفورماتیک) و همچنین دریافت و تحلیل تصاویر ماهواره ای، در حوزه وظایف سازمان امنیت ملی آمریکا (NSA) است. این آژانس که مقرّ آن در فورت مید (مریلند، نزدیک واشنگتن) قرار دارد . صدهزار نفر را در استخدام خودش دارد که این افراد در مراکز مختلف در آمریکا و ایستگاه های شنود مستقر در خارج، به کار مشغول اند. این سازمان از بودجه سالانه ای معادل بیش از شانزده میلیارد دلار بهره می برد. به گفته جان پیک، کارشناس آمریکایی مسائل اطلاعاتی، آژانس امنیت ملی ایالات متحده، حدود ۹۵ درصد ارتباطات از راه دور را در سراسر جهان، تحت کنترل دارد. این حجم عظیم اطلاعات به وسیله ابررایانه های مجهز به نرم افزارهای تجزیه و تحلیل، مورد بررسی دقیق قرار می گیرد. البته رقم گفته شده از سوی این کارشناس آمریکایی، مورد قبول همه اهل فن نیست، اما می توان با اطمینان گفت که توانایی آژانس امنیت ملی آمریکا در ره گیری اطلاعاتی بیش از پنجاه درصد ترافیک جهانی را شامل می شود. مدیر این آژانس، به هنگام یکی از معدود مصاحبه هایش با مطبوعات، اعلام کرده بود که او باید هر سه ساعت، اطلاعاتی معادل کل کتابخانه کنگره آمریکا را تحت اداره اش داشته باشد!

حوزه های اطلاعاتی

اطلاعات مورد تحلیل سازمان امنیت ملی آمریکا، به طور دائم از طریق حدود پنجاه ایستگاه شنود در بیست کشور جهان در سطح پنج قاره دریافت می شود. این ایستگاه ها وظیفه دارند علامات فرستاده شده از جانب ماهواره های مخابراتی را شنود کنند؛ البته عمده این علامات از سوی ماهواره های اینتل ست ارسال می گردد. مهم ترین ایستگاه های شنود در کشورهای انگلستان، نیوزیلند، استرالیا و آلمان مستقر هستند.

این ایستگاه های ره گیری علامات ماهواره ای، اطلاعات را دریافت می کنند؛ خواه از طریق ره گیری مستقیم امواج فرستاده شده از سوی ماهواره، یا از طریق دریافت علامات ماهواره های ویژه جمع آوری اطلاعات در فضا. این ماهواره های ره گیری که به نام های «مرکوری»، «ترومپت»، یا «مانتور» شناخته می شوند، همچنین قادر به ره گیری امواج رادیوالکتریک از مبدأ زمین هم هستند. برای انجام دقیق مأموریت، برخی از این ماهواره ها مثل ماهواره های مرکوری به آنتن هایی مدوّر مجهز هستند که می توانند امواج خیلی سبک را منعکس کنند؛ امواجی که سطح شان می تواند تا سطح یک زمین فوتبال برابر باشد. این آنتن های عظیم می توانند امواج فرستاده شده از سوی ایستگاه های تقویتی تلفن های همراه را دریافت کنند. شایع است که ۹ ماهواره از این دست در اطراف زمین و در ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری از سطح زمین قرار دارند. ۲ ماهواره از این نوع، بر فراز قاره اروپا قرار دارند و اطلاعات دریافتی را به ایستگاه بزرگ منویت هیل در انگلستان ارسال می کنند.

هر بار که شما مکالمه ای تلفنی با خارج برقرار می کنید و انعکاس صدای خودتان را در گوشی می شنوید (علامت مشخصه استفاده از ماهواره در ارتباط با راه دور)، مطمئن باشید که این ایستگاه های زمینیِ آژانس امنیت ملی آمریکا هستند که مشغول دریافت مکالمه شما هستند. سازمان امنیت ملی آمریکا روزانه میلیون ها ارتباط از راه دور را ره گیری می کند. تمام ارتباطی که به این ترتیب در چهارگوشه جهان شنود می شوند، به فورت مید فرستاده شده، در آنجا غربال می شود؛ تنها بخش کوچکی از اطلاعات ارسالی مورد استفاده بعدی قرار می گیرد.

اما عملیات غربال چگونه انجام می گیرد؟ کامپیوترهایی مجهز به نرم افزارهای مخصوص، وظیفه تجزیه و تحلیل و غربال اولیه اطلاعات را بر عهده دارند. این کامپیوترها شماره تلفن های خاصی را در حافظه خودشان ذخیره کرده اند که براساس آنها غربال اولیه را انجام می دهند و تنها آن دسته از مکالماتی را که به وسیله این شماره ها صورت پذیرفته، نگه می دارند. این شماره ها عبارتند از: شماره تلفن وزارت خانه ها، سفارت خانه ها، روابط عمومی سازمان های بین المللی، سازمان های غیر دولتی، شرکت های بزرگ فعال در عرصه های حساس و مشکوک به رقابت با منافع ملی آمریکا در حوزه های مختلف؛ اما گزینش ارتباطات هم چنین از طریق شناسایی صدای افراد هم صورت می گیرد. همین جا روشن کنیم که میکروچیپ های رایانه های کرای (Cray) که شناسایی صداهای آشنا را انجام می دهند، در فورت مید و در یک کارخانه ویژه ساخته می شوند. رایانه های Cray متعلق به آژانس امنیت ملی آمریکا هماهنگ با بانک داده هایشان، قادرند صداهای شخصیت های تحت مراقبت مثل شخصیت های سیاسی و دیپلماتیک، نظامی، رؤسای شرکت ها و حتی اعضای شناخته شده جنبش های تروریستی یا شورشیان و سران کارتل های مواد مخدر و... را شناسایی کنند.

در ۱۹ اوت ۱۹۹۲ بود که قدرت سیستم های آمریکایی ره گیری ارتباطات، معلوم شد. در این دوشنبه تابستانی، مسئولان «کا، گ، ب» (KGB) و ارتش شوروی، قدرت را در کرملین در دست گرفتند. این افراد، به واسطه تجزیه کشورشان و رفتار میخاییل گورباچف، دبیرکل حزب کمونیست آن زمان شوروی، به تنگ آمده بودند. کودتاچیان مدعی شدند که دبیر کلّ بیمار شده است و نمی تواند به شکلی مناسب منافع اتحاد شوروی را هدایت کند. کودتاچیان گفتند که گورباچف در خانه ییلاقی اش در کریمه استراحت می کند. این حادثه، حیرت غربی ها را برمی انگیزد. رئیس جمهور وقت ایالات متحده، جرج بوش، وقتی خودش را به بیان موضع آمریکا مجبور می بیند و از محکوم کردن کودتاچیان امتناع می کند، مدیر سازمان سیا به رئیس جمهور آمریکا اطلاع می دهد که میخاییل گورباچف در خانه اش زندانی است. جرج بوش با اعلام این خبر به رسانه ها، بازی ظریفی را در پیش می گیرد که در آن، میخاییل گورباچف ـ چه دوست شخصی بوش باشد چه نباشد ـ نقش و اثر چندانی ندارد. چند ساعت بعد، رئیس جمهور آمریکا موضع تازه ای اتخاذ می کند: دولت آمریکا به شدت کودتا را محکوم می کند و کودتاچیان را غاصب می نامد. راستی رئیس جمهور ایالات متحده چگونه به این نتیجه می رسد و به ویژه چگونه با این اطمینان، موضع گیری می کند؟ پاسخ این است که گزارش شنود «آژانس امنیت ملی آمریکا» (NSA) متن مکالمات تلفنی کودتاچیان را در اختیار رئیس جمهور قرار می دهد. یادداشت تحلیلی پیوست گزارش، از نبود اعتماد به نفس نزد کودتاچیان، عدم توافق بین اعضای گروه و به ویژه از عدم فرمان برداری فرماندهان منطقه ای ارتش از کودتاچیان حکایت می کند. آژانس امنیت ملی آمریکا در آخر این گزارش، نتیجه گیری می کند: این کودتا محکوم به شکست است. به این ترتیب، بوش می تواند به خودش ببالد که حتی زودتر از روس ها مطلب را دریافته است. بنابراین می تواند بدون تردید کودتا را محکوم کند و در نظر جهانیان به عنوان رهبر شجاع و انکارناپذیر جهان آزاد مطرح گردد. (۳)

جرج بوش، اواخر دوره ریاست جمهوری اش، اظهارات تعجب آوری را خطاب به افکار عمومی بیان می دارد: «به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده، می توانم به شما اطمینان خاطر بدهم که عملیات شنود، فاکتور اصلی فرآیند تصمیم گیری ما در عرصه بین المللی است». مدیر آژانس امنیت ملی آمریکا در گفت وگویی با مطبوعات، گویی خواسته باشد به جرج بوش پاسخ بگوید، توضیح می دهد: «هیچ افتاقی در سیاست خارجی نیست که مورد توجه دولت نباشد و همچنین در آن، آژانس امنیت ملی آمریکا حضور نداشته باشد».

در این جا این سوأل پدید می آید که سیستمی با این امکانات، چگونه چندین سال از دستیابی به رهبر شبه نظامیان القاعده، که تمامی دنیا (کشورهای دوست و هم پیمان)! برای یافتن او بسیج شده اند،عاجز مانده است!که البته جواب آن برای کسانی که اسیر القائات رسانه ها و روزمرّگی نشده اند!به وضوح روشن است.

اینترنت

بی شک ارتباطات افراد بر روی شبکه اینترنت نیز تحت کنترل شدید قرار دارد؛ کاملاً محتمل است آژانس امنیت ملی ایالات متحده با توجه به محتوای روی شبکه، هر لحظه آنها را کنترل کند؛ میهن پرستی آمریکایی به گونه ای است که همه شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنتی که اکثرشان آمریکایی هستند به آژانس امنیت ملی کشورشان اجازه می دهند، داده ها و همین طور ارتباطات اینترنتی شان مشتریان شان را کنترل کند ؛ به علاوه اینکه برخی سایت های اینترنتی (اغلب آمریکایی)، گاهی بدون اطلاع صاحبان آنها برای کنترل محتوای کامپیوترهای برخی کاربران اینترنتی، مورد استفاده قرار می گیرد.مدتی است که به طور مداوم این نجوا به گوش می رسد که شرکت بزرگ «مایکروسافت» پیوند نزدیکی با آژانس امنیت ملی آمریکا دارد؛ البته این همکاری ها در چارچوب عملیات شنود و ره گیری انجام می شود. باید بگوییم تنها، آژانس امنیت ملی آمریکا اینترنت را تحت کنترل ندارد؛ بلکه تقریباً تمام سازمان های اطلاعاتی آمریکا سرویس های ره گیری و کنترل خاص خودشان را (در مورد اینترنت) دارا هستند؛ این موضوع از CIA تا حتی سرویس اطلاعاتی نیروی دریایی آمریکا را شامل می شود

محدودیت های آژانس امنیت ملی آمریکا

آژانس های اطلاعاتی آمریکا با وجود در اختیار داشتن ابزار فنی، مالی و انسانی فوق العاه، باز هم نمی توانند همه چیز را ببینند و شنود کنند. همچنین بیش از حد اطلاعات، مانع بررسی دقیق آنها می شود؛ شمار اطلاعات خیلی مهمی که از دید و شنود ماشین جاسوسی عظیم آمریکا پنهان می ماند نیز کم نیست؛ تا جایی که مردان اطلاعاتی آمریکا از «اطلاعات گول زننده» صحبت می کنند. آژانس امنیت ملی آمریکا نتوانسته است حوادث و وقایع مهمی مثل سوءقصدهای پیاپی علیه سفارت خانه های آمریکا در آفریقا، عملیات آزمایش هسته ای هند و شلیک موشک بالستیک کره شمالی بر فراز ژاپن را ره گیری کند؛ و البته دلایل آن نیز چنین است؛ هند تمام کابل های ارتباطی حساس را زیر زمین دفن کرده بود، کره شمالی کارخانه های نظامی اش را زیر زمین ساخته، و در آفریقا کامپیوترهای متصل به اینترنت هنوز خیلی کمتر از تلفن است. در فورت مید، تحلیل گران عکس های ماهواره ای کاملاً به خشم می آیند. آنها با همه قدرت شان و به ویژه با وجود در اختیار داشتن قوی ترین و کارآمدترین کامپیوترها، باز هم از رقابت با انسان در یک زمینه بسیار مشکل که بخشی از وجود آدمی است، ناتوان اند: هوش و فراست؛ آنها متوجه می شوند که ابزارهای انسانی نیز با تمام کارایی و اهمیت شان بالاخره ظرفیت محدودی دارند. مهم ترین خطری که کارآیی آژانس امنیت ملی را تهدید می کند، گرفتار شدن در دام کلیشه ها و سکون است.

در فورت مید، سالانه هزاران تن کاغذ خمیر می شود. و این همه ماجرا نیست؛ پیشرفت و فراگیری ابزارهای رمزگذاری در سراسر جهان، به شکل قابل توجهی، مانع مطالعه اطلاعات جمع آوری شده از سوی آژانس امنیت ملی شده است. مثل تمام سرویس های اطلاعاتی جهان، این آژانس نیز حجم زیادی از پیام های رمزگشایی نشده را حفظ می کند، به امید انکه روزی بتواند این پیام ها را رمزگشایی کند یا اینکه روزی دستگاهی پیشرفته تر برای این اقدام ساخته شود، اما وقتی این روز فرا رسید و آن پیام ها هم رمزگشایی شد، آیا در جوامع جهانی شده امروز که سرعت حرف اول است، چنین اطلاعاتی دیگر بی فایده نخواهد بود؟

دقیقاً به همین دلیل است که آژانس امنیت ملی آمریکا، بی وقفه در پی آن است که کدهای ویژه برنامه های رمزگذاری شده را در اختیار داشته باشد. حتی برای این منظور، خود آژانس امنیت ملی به تأسیس شرکت های سازنده دستگاه های رمزگذاری برای رقابت در این بازار اقدام کرده است. همچنین آژانس برای رسیدن به اهدافش در ارتباط نزدیکی با سازندگان تلفن های همراه و ماهواره ای قرار می گیرد. روابط آژانس امنیت ملی با بخش خصوصی، گاه خیلی گرم و صمیمانه است. به عنوان مثال، همگان می دانند که دفتر مشاوره ای بسیار معروف «Andersen Cosutting» یکی از متحدین خصوصی ویژه آژانس امنیت ملی آمریکا است چند سال پیش نیز قراردادی بین آژانس و گروه مشاوره ای یاد شده به امضا رسیده است که براساس آن آژانس امنیت ملی در قبال دریافت مشاوره به مدت یک سال، ۱۳/۸ میلیون دلار به گروه مشاوران یاد شده می دهد.

آژانس امنیت ملی برای فراگیر کردن استاندارد رمزگذاری خودش در ایالات متحده، به شکلی خستگی ناپذیر تلاش و مبارزه کرده است و تا اندازه زیادی، مارک زیمر، برنامه نویس نرم افزار معروف PGP را تحت فشار قرار داده است. شایع است که سرویس های اطلاعاتی آمریکا با دست کاری در این نرم افزار از آن در راه شنود استفاده می کنند.(۴)

نتیجه گیری

اگرچه می توان جلوه های واضحی از اغراق را در اظهارات کشورهای غربی و سرویس های مرتبط با آنان، در مورد دستاوردهای فن آوری، به وضوح رصد کرد و از آن به عنوان بزرگ نمایی و عملیات روانی یاد کرد، اما این امر نباید به غفلت از کاستی ها و منفذهای متعددی که در حوزه فضای مجازی و سایبر وجود دارد ،منجر شود. فضایی که شاکله ی سخت افزاری آن عمدتاً وارداتی نیز هستند که اگر آنالیز و تجزیه لازم برروی این فناوریهای وارداتی صورت نگیرد به سبب محتمل بودن مکانیزم کارکرد های پنهان ،می تواند رگه هایی از وابستگی به بیگانه را پدید آورد که این امر در شرایط تهدید، میزان آسیب پذیری را افزایش خواهد داد.

محمّد پوراسمعیلی

پی نوشتها:

۱) Central Intelligence Agency, Defense Intelligence Agency, Department of Energy (Office of Intelligence & Counterintelligence), Department of Homeland Security (Office of Intelligence & Analysis), Department of State (Bureau of Intelligence & Research), Department of Treasury (Office of Intelligence & Analysis), Drug Enforcement Administration (Office of National Security Intelligence), Federal Bureau of Investigation (National Security Branch), National Geospatial-Intelligence Agency, National Reconnaissance Office, National Security Agency/Central Security Service, United States Air Force, United States Army, United States Coast Guard, United States Marine Corps and the United States Navy.

فهرست عبارتند از : سازمان اطلاعات مرکزی ، آژانس اطلاعات دفاعی ، وزارت انرژی (دفتر اطلاعات و ضد جاسوسی) ، وزارت امنیت داخلی (دفتر اطلاعات و تجزیه و تحلیل) ، وزارت امور خارجه (اداره اطلاعات و پژوهش) ، وزارت خزانه داری (دفتر اطلاعات و تجزیه و تحلیل) ، اداره نظارت بر دارو اجرای (دفتر اطلاعات امنیت ملی) ، دفتر تحقیقات فدرال (شعبه امنیت ملی) ، آژانس اطلاعات ملی ، دفتر شناسایی ملی ، آژانس امنیت ملی / سرویس امنیت مرکزی ، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا ، ارتش ایالات متحده ، گارد ساحلی ایالات متحده آمریکا ، سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده و نیروی دریایی ایالات متحده

۲) www.nsa.gov/about/faqs/about_nsa.shtml

نبرد میدوی نبرد بزرگ دریایی در اقیانوس آرام در جنگ جهانی دوم بود.در ۴ ژوئن ۱۹۴۲م ناوگان آمریکا هنگام عملیات پدافندی توانست عملیات دریایی-زمینی ژاپن را که برای تسخیر جزایر میدوی انجام پذیرفته بود، متوقف سازد. در این جزیره‌ها پایگاه‌های هوایی پیشرفته‌ای برای نگهداری از هاوایی ایجاد شده بود که در ۱۵۰۰ مایلی این جزیره‌ها قرار داشت. اطلاعات دقیق آمریکایی‌ها سبب شد که از نقشه دریادار یاماموتو از پیش، آگاه شده و ضربات قاطعی بر ناوگان ژاپنی وارد آوردند. نبرد از این رو اهمیت داشت که میان ناوهای هواپیمابر دو طرف صورت می‌گرفت. پس از این نبرد به حضور نظامی ژاپن در اقیانوس آرام مرکزی پایان داده شد.

۳) ماهنامه سیاحت غرب

۴) همان