بیگ بنگ

نظریه جدید دربارۀ نحوه تشکیل ستارگان

ترجمه: سیندخت سرلک


 

یک تیم بین‌المللی از اخترشناسی دریافتند که پیش فرض‌های قدیمی دربارۀ ارتباط بین توده‌های ابری گرد و غبار که تشکیل دهندۀ ستارگان هستند با گازها و توده‌های نهایی ستارگان، به سادگی که دانشمندان فکر می کنند، نیستند و با هم تفاوت‌هایی دارند.

تصویری هنری از یک توده ابر سازندۀ ستاره

به گزارش بیگ بنگ، سوالی که سالهاست ذهن اخترشناسان را به خود مشغول کرده این است که علت اصلی رشد ستارگان تا یک میزان مشخص چیست. گفته می شود جرم یک ستاره اساساً به ساختار اصلی هسته سازندۀ آن، وابسته است که ستارگان از آن متولد می شوند. در محل شکل‌گیری ستارگان ِ سراسر کیهان، ابرهای مولکولی عظیمی تحت تاثیر گرانش شروع به فروپاشی کرده به یکدیگر می پیوندند و به این ترتیب هسته سازنده ستارگان را ایجاد می کنند. درون همین هسته های متراکم، مواد متلاشی شده و دمایشان تا حدی افزایش پیدا می کند که برای تقویت گداخت هسته ای که ستاره از آن رشد می کند کافی خواهد بود.

مشاهدات روی کهکشان راه شیری نشان می دهد که بین جرم هسته تشکیل دهندۀ ستارگان و جرم نهایی ستارگان پس از تشکیل ارتباط وجود دارد و الگوی توزیع رایج برای تمامی آنها موجود است. برای مثال، ستاره‌های اندکی وجود دارند که از خورشید جرم بیشتری دارند. همچنین مشاهدات نشان می دهد ستارگان زیادی وجود دارند که اندکی کوچک‌تر از خورشید هستند؛ این در حالی است که ستارگانی با جرم بسیار کمتر از خورشید را نمی توان به آسانی یافت. سوال مهم اخترشناسان این است که آیا در خوشه‌های ستاره‌ای دیگر موجود در سراسر کیهان نیز دقیقا همین توزیع توده ستارگان دیده می شود، و آیا این ارتباط بین هسته تشکیل دهندۀ ستارگان و خود ستارگان به همین ترتیب رایج است یا خیر.

اخترشناسان در تحقیقات ِ جدید خود به سرپرستی دانشگاه‌های دیدرو پاریس، گرنوبل آلپ و دانشگاه شیلی، برای دست‌یابی به یک نگرش جدید در W43-MM1 از دستگاه بزرگ میلیمتری و زیرمیلیمتری آتاکاما-آلما(ALMA) استفاده کرد. منطقۀ W43-MM1 بخشی از وسترشات ۴۳ (W43) است که یک ناحیه پرنور ستاره‌ساز عظیم کهکشانی واقع در صورت فلکی عقاب را تشکیل می دهد و حدود ۱۸۰۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد.

منطقه فعال تشکیل ِ ستاره W43-MM1، برای مشاهده از آرایه تلسکوپی آلما استفاده شده است: انتشار پیوسته ۱٫۳ میلی‌متر گرد و غبار برای رسم تراکم گاز در نظر گرفته شده است. بیضی‌های اطراف مرز هسته (حداکثر تا نیمه) مشخص شده‌اند؛ اجرام هسته‌ای بین گستره ۱ تا ۱۰۰ اجرام خورشیدی را در بر می گیرند بنابراین انتظار می رود ستاره‌هایی با اجرام بین ۰٫۴ تا ۴۰ اجرام خورشیدی را تولید کنند.

با استفاده از آرایه آلما، اخترشناسان توانستند هسته‌های تشکیل دهنده ستارگان، چه آنان که جرمی مشابه خورشید و چه آنهایی که صدها برابر بزرگترند، را در طیف گسترده‌ای مشاهده کنند. در کمال تعجب، محققان دریافتند که توزیع هسته‌های تشکیل دهنده ستارگان با آنچه در مناطق نزدیک کهکشان راه شیری مشاهده کرده بودند، کاملا متفاوت است.

به خصوص اینکه تعداد زیادی از ستارگان بزرگ پر جرم اما کوچک‌تر از ستارگان متداول در کهکشان راه شیری را مشاهده کردند. دکتر کنت مارش از دانشگاه کاردیف و عضو تیم تحقیقاتی گفت: «یافته‌های بدست آمده کاملا موجب شگفتی شد و رابطۀ بین اجرام تشکیل دهنده هسته و اجرام خود ستارگان که برای مدت طولانی مورد قبول بودند را زیر سوال برد

«در نتیجه، شاید انجمن اخترشناسی نیازمند آن است که محاسباتش مبنی بر فرایند پیچیده‌ای که به چگونگی تولد ستارگان می پردازد را بازبینی کند. سیر تکامل یک هسته به یک ستاره شامل برهمکنش‌های فیزیکی مختلفی است، و نتایج چنین مطالعاتی باید به درک هرچه بهتر چگونگی انجام تمام این فرایندها کمک شایانی کند.» جهت تصدیق پژوهش های اخیر این تیم، دکتر مارش (Dr. Marsh) و هم کارانش تصمیم دارند نواحی مربوط به تشکیل ۱۵ ستاره مشابه با ستاره W43-MM1 را مورد مطالعه قرار دهند. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Nature Astronomy  منتشر است.